Thêm chú thích
Chính quyền Biden đã đồng ý trả hơn 600 triệu đô la tiền nợ cho cơ quan văn hóa của Liên Hiệp Quốc chịu trách nhiệm bảo vệ các di sản quan trọng nhất của thế giới.
Hoa Kỳ chuẩn bị tái gia nhập Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên Hiệp Quốc (Unesco) vào tháng 7 năm 2023, gần sáu năm sau khi Tổng thống Donald Trump rút Hoa Kỳ ra khỏi cơ quan chịu trách nhiệm bảo vệ các di sản trên toàn thế giới.
Audrey Azoulay, tổng giám đốc của Unesco, đã thông báo tin tức này với các đại diện của 193 quốc gia thành viên của tổ chức quốc tế này ngày 12 tháng 6. Bài phát biểu của bà đã nhận được sự tán thưởng rộng rãi.
Azoulay cho biết Hoa Kỳ sẽ tham gia trở lại “với cơ sở một kế hoạch tài chính cụ thể,” kế hoạch này hiện sẽ được đệ trình lên Hội Đồng các quốc gia thành viên Unesco để được họ phê duyệt. Do đó, việc giới thiệu lại Hoa Kỳ sẽ phụ thuộc vào một cuộc bỏ phiếu dự kiến diễn ra vào tháng tới.
Unesco, có trụ sở tại Paris, là tổ chức chính phủ cho một loạt các sáng kiến văn hóa quốc tế và đa phương. Trong số này, Unesco giám sát Ủy Ban Di Sản Thế Giới, chịu trách nhiệm thực hiện Công Ước Di Sản Thế giới và bảo vệ 1,157 khu vực được công nhận là Di Sản Thế Giới. Unesco cũng duy trì quan hệ chính thức với Hội Đồng Bảo Tàng Quốc Tế (Icom).
Richard Verma, Thứ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ về quản lý và nguồn lực, tuần trước đã gửi một lá thư tới Azoulay, chính thức hóa kế hoạch tái gia nhập của chính phủ Hoa Kỳ. Người phát ngôn của Azoulay cho biết trong một tuyên bố rằng bức thư hoan nghênh cách Unesco đã “hiện đại hóa công tác quản lý và giảm căng thẳng chính trị”.
Tái hợp tác với Unesco là mục tiêu từ lâu của chính quyền Tổng Thống Biden khi họ tìm cách xây dựng lại các liên minh với các tổ chức quốc tế.
Hoa Kỳ đã báo hiệu ý định rút tư cách thành viên của Unesco vào năm 2017, chủ yếu là do căng thẳng chính trị liên quan đến cuộc xung đột đang diễn ra giữa Israel và Palestine.
Tuy nhiên, sau khi lên nắm quyền vào tháng 1 năm 2021, chính quyền Biden lo ngại rằng, với sự vắng mặt của Mỹ, chính phủ Trung Quốc đang gây ảnh hưởng quá mức và ngày càng tăng đối với chương trình nghị sự chính sách của Unesco.
Sau khi Hoa Kỳ rút lui, Trung Quốc đã tăng đóng góp cho Unesco lên khoảng 65 triệu USD, trở thành nước đóng góp lớn nhất cho ngân sách hàng năm của cơ quan này. Vào tháng 3 năm 2018, Unesco đã bổ nhiệm Xing Qu, một nhà ngoại giao Trung Quốc, làm phó tổng giám đốc. Kể từ đó, 56 di sản của Trung Quốc đã được Ủy ban Di sản Thế giới bảo vệ, đưa Trung Quốc trở thành quốc gia được bảo vệ nhiều thứ hai trên thế giới, sau Ý. Trung Quốc cũng đã liên tục ngăn chặn các nỗ lực của Đài Loan để trở thành thành viên của Unesco.
Việc gia nhập lại Unesco theo chính quyền Biden là một chiến thắng chính trị và ngoại giao khó khăn. Vào tháng 12 năm 2022, chính quyền của ông đã cố gắng thúc đẩy dự luật chi tiêu liên bang trị giá 1,7 nghìn tỷ đô la thông qua quốc hội Hoa Kỳ với sự ủng hộ của lưỡng đảng. Dự luật bao gồm một sự miễn trừ tuyên bố rõ ràng rằng chính phủ Hoa Kỳ sẽ tìm cách tái hợp tác với Unesco để “chống lại ảnh hưởng của Trung Quốc”.
Dự luật đã phân bổ một khoản tiền hơn 600 triệu đô la mà Hoa Kỳ sẽ trả cho Unesco khi còn nợ. Hoa Kỳ đã giữ lại tài trợ của mình trong những năm trước khi rút toàn bộ vào năm 2017. Việc hoàn trả đầy đủ các khoản phí thành viên đã quá hạn hiện cho phép Hoa Kỳ trở lại với tư cách là thành viên đầy đủ mà không bị chậm trễ.
Việc này sẽ mang lại lợi ích tài chính cho Unesco, tổ chức có ngân sách hoạt động hàng năm là 534 triệu đô la. Trước khi rút khỏi, Hoa Kỳ đã đóng góp khoảng 80 triệu đô la mỗi năm.
Mối quan hệ của chính phủ Hoa Kỳ với Unesco trở nên căng thẳng vào tháng 10 năm 2011, khi các thành viên của cơ quan này bỏ phiếu thừa nhận Palestine là thành viên toàn phần. Palestine là quốc gia quan sát viên phi thành viên của Liên hiệp quốc nhưng không được một số nước lớn trên thế giới, trong đó có Mỹ, chính thức công nhận.
Chính quyền Tổng thống Obama được yêu cầu hợp pháp giữ lại tài trợ cho tổ chức Liên Hiệp Quốc sau kết quả bỏ phiếu, do luật được Quốc hội Hoa Kỳ thông qua năm 1990. Chính quyền này cũng bắt đầu giữ lại quyền biểu quyết của mình trong tổ chức vào năm 2013, lập luận rằng Unesco công nhận nhà nước Palestine là một sự sai lệch so với yêu cầu của Liên Hiệp Quốc là giữ trung lập trong mọi xung đột toàn cầu.
Ngược lại, Liên Hiệp Quốc đã từ chối tố cáo đích danh Nga về vai trò của nước này trong cuộc chiến ở Ukraine, mặc dù tổ chức này đã công bố một danh sách đầy đủ các địa điểm văn hóa đã bị hư hại do chiến tranh.
Vào tháng 10 năm 2017, chính quyền Trump đã tiến thêm một bước khi tuyên bố quyết định rời khỏi Unesco hoàn toàn, trước khi chính thức rời khỏi tổ chức này vào tháng 1 năm 2019. Đồng thời, Israel cũng rời khỏi tổ chức này. Tổng thống Trump nói rằng Unesco đã phản bội một "bầu không khí chống Israel" khi lập luận rằng việc chính trị hóa tổ chức này có nghĩa là nó đã đi chệch hướng đáng kể so với sứ mệnh cốt lõi là thúc đẩy giáo dục, văn hóa và nghiên cứu khoa học.
Kể từ đó, các cuộc đàm phán đã diễn ra với chính phủ Israel, chính phủ này, vào tháng 2 năm 2022, cho biết họ sẽ không phản đối việc Hoa Kỳ trở lại Unesco.
Viết trên tờ The Art Newspaper vào tháng 12 năm 2022, Anna Somers Cocks đã phân tích các hoạt động chính trị trong Unesco đã đe dọa một số di sản như thế nào.
Somers Cocks viết: “Unesco đã đi chệch khỏi các nguyên tắc của Công Ước Di sản Thế giới năm 1972 nhằm bảo vệ các địa điểm [di sản] như một lợi ích chung. Các quốc gia thành viên đã dần dần chuyển đổi cách tiếp cận kỹ thuật và chuyên nghiệp thành cách tiếp cận chính trị, với các liên minh và thỏa thuận bí mật để đưa các địa điểm được chấp nhận vào danh sách Di Sản Thế Giới và để tránh các biện pháp trừng phạt khi một địa điểm đang bị quản lý kém.”
Chính quyền Trump cũng lập luận rằng Hoa Kỳ gánh vác gánh nặng không tương xứng về tài trợ của Unesco, kêu gọi trách nhiệm tài chính lớn hơn và minh bạch.
Người phát ngôn của Azoulay cho biết: “Những cải cách hành chính được triển khai từ năm 2018 đã giúp UNESCO hoạt động hiệu quả hơn và lành mạnh hơn về mặt tài chính.
Người phát ngôn cho biết Azoulay được bầu làm người đứng đầu Unesco vào tháng 11 năm 2017. Kể từ đó, bà đã dẫn đầu các cuộc đàm phán hòa giải với chính phủ Hoa Kỳ “giúp giảm căng thẳng chính trị và tìm sự đồng thuận về các chủ đề nhạy cảm nhất, chẳng hạn như Trung Đông”.
Gửi ý kiến của bạn
