Trẻ em trúng độc chất chì là một trong những vấn đề y tế quan trong bậc nhất tại Hoa Kỳ.
Nửa thế kỷ trước đây, chưa ai biết sự nguy hiểm của chì. Lúc đó người ta còn dùng chì để làm thuốc. Thí dụ dùng thuốc có chất chì bơm vào âm hộ để chữa bệnh giang mai của phụ nữ. Người ta dùng thuốc mỡ có chì để chữa ngứa nấm vú.
. trúng độc chì trong hệ thống thần kinh hay bắp thịt, làm tê giây thần kinh, sụi cổ tay hay sụi bàn chân.
. trúng độc chì trong não làm giảm thông minh, chậm phát triển cử động hay chậm nói, học hành kém. Trúng độc não làm ngu đần, chóng mặt, nhức đầu, khó ngủ, bứt rứt. Dần dần có thể bị tâm tính u mê, ói, kinh phong, bất tỉnh và chết.
. Những trúng độc khác như: hư thận, xanh sao, lưng cong, thịt nhão, v..v..
Nửa thế kỷ trước đây, chưa ai biết sự nguy hiểm của chì. Lúc đó người ta còn dùng chì để làm thuốc. Thí dụ dùng thuốc có chất chì bơm vào âm hộ để chữa bệnh giang mai của phụ nữ. Người ta dùng thuốc mỡ có chì để chữa ngứa nấm vú.
Ngày nay, nửa thế kỷ sau, trúng độc chì gây ra bệnh thiếu máu, bệnh hư thận, làm hư haị nhiều cơ quan trong cơ thể, hư thần kinh, chậm phát triển, gây bệnh não bộ, và tử vong.
Những thử nghiệm gần đây cho thấy mức chì cao hơn 10 micrograms/dl trong máu, làm giảm mức thông minh, giảm tổng hợp sinh tố D, làm hư xương của trẻ em. Khi chì cao hơn 10 micrograms/dl trong máu, phụ nữ mang bầu sẽ đẻ non, trẻ sơ sinh sẽ có cân lượng rất thấp. Vậy thì mục đích chữa và phòng ngừa trúng độc chì cho trẻ là phải cố giảm lượng chì xuống dưới mức 10 micrograms/dl trong máu.
Môi trường nào có nhiều chì"
. Sơn quét tường là nguồn chì nhiều nhất xung quanh trẻ, là nguyên nhân chính gây trúng độc chì cho trẻ. Năm 1960, 50 phần trăm nước sơn có chì. Năm 1978, Cơ quan kiểm soát không cho phép nước sơn chứa cao hơn 0.06 phần trăm chất chì, khi dùng để sơn nhà, sơn bàn ghế, đồ chơi. Lý do chính trẻ trúng độc chì là vì trẻ bóc vỏ sơn ngoài tường, đút vào miệng. Trẻ rờ vào đồ chơi dính đầy bụi chì rồi đút ngón tay vào miệng, mút. Khi phá nhà cũ, bụi chì bay lên, cũng làm trẻ trúng độc. Tới 50 phần nhà cũ xây trước năm 1940, dùng sơn có lượng chì rất cao.
. Bụi và đất cũng có chì: nhất là vì chì không bị tiêu huỷ, tồn tại lâu, lẫn lộn với đất và bụi.
. Trong nước cũng có nhiều chì, nhất là năm 1920, lúc đó tất cả ống dẫn nước đều làm bằng chì. Năm 1986, cấm dùng chì làm ống nước, nhưng nhiều nơí như ở Florida hay Pennsylvania, nhiều chỗ chứa nước vẫn còn có chì.
. Đồ ăn bị nhiễm chì khi rau trồng đất có chì, hay nhiều ống dẫn nước còn làm bằng chì. Nhiều hộp đựng đồ ăn cũng còn làm bằng chì. Cho tới năm 1991, mới hoàn toàn cấm hẳn.
. Một vài thuốc dược thảo bên Ả Rập, Trung Hoa, Ấn Độ, hay Châu Mỹ Latin, bị nhiễm chì.
. Một vài loại đồ chơi, như đạn BBs, tranh sơn dầu, cục chì câu cá. Hay một số người bị nhiễm chì vì lý do nghề nghiệp như: thợ ống dẫn nước, thợ in, nghề làm thủy tinh, thợ hầm mỏ chì.
Chì vào cơ thể bằng ngả nào "
Chì qua đường ruột hay hô hấp. Phần lớn qua đường ruột, trẻ em hấp thụ 40 phần trăm chì. Chì đưa đi khắp nơi trong cơ thể, nhất là vào thận và gan, có thể vào máu, xương và một ít vào óc.
Trúng độc chì gây nhiều bệnh:
. bệnh thiếu máu.
. chì vào bắp thịt ruột làm đau bụng, ói mửa.
. trúng độc chì trong hệ thống thần kinh hay bắp thịt, làm tê giây thần kinh, sụi cổ tay hay sụi bàn chân.
. trúng độc chì trong não làm giảm thông minh, chậm phát triển cử động hay chậm nói, học hành kém. Trúng độc não làm ngu đần, chóng mặt, nhức đầu, khó ngủ, bứt rứt. Dần dần có thể bị tâm tính u mê, ói, kinh phong, bất tỉnh và chết.
. Những trúng độc khác như: hư thận, xanh sao, lưng cong, thịt nhão, v..v..
Thuốc chữa trúng độc chì gồm có:
. Dimercaprol or British Anti-Lewisite.
. Calcium Disodium Edetate (CaNa2EDTA-Versenate).
. Succimer (Chemet).
. Penicillamine. (PJ McDonnell, Pharmacy Times, May 2000). Thuốc cần toa bác sĩ.
Phòng ngừa trúng độc chì:
. Coi chừng trẻ em không ăn vôi sơn quét tường. Đôi khi dùng đồ đạc hay bàn ghế chặn không cho trẻ lân la tới chỗ tường bong vôi.
. Nếu phải ở những chỗ nhà cửa xây trước 1960, sơn có nhiều chì, thì nên bọc giấy che tường.
. Tránh hút bụi qúa mạnh, có thể làm tung toé bụi sàn nhà chứa nhiều chì.
. Con nít hay cho tay vào miệng là hay cho chì vào đường bao tử, ruột. Rửa tay, rửa mặt trẻ em thường xuyên. Rửa tay trẻ trước khi đi ngủ, nhất là trẻ em hay mút tay lúc ngủ. Nên rửa đồ chơi thường xuyên.
. Nếu khám phá nhà có nhiều vôi có chì, không nên tự mình cạo rửa. Hãy kêu thợ chuyên môn sửa sang.
Về phương diện dinh dưỡng, hãy:
. Cho trẻ ăn uống đầy đủ.
. Cung cấp đầy đủ chất vôi-Calcium và chất sắt.
. Tránh đồ ăn trong hộp nhập cảng.
Ngoài ra, cũng nên lưu ý:
. Không cho trẻ gần đồ chơi, hay quần áo nghi có dính chì.
. Nếu nghi nước uống có chì, cần hỏi 1-800-426-4791, để thử làm sao biết nước có chì.
Ngừa trúng độc chì cho trẻ:
Hầu hết trẻ sống tại Hoa Kỳ có cơ nguy bị nhiễm chì. Nếu phụ huynh cho biết trẻ sống trong môi trường có chì, thì trẻ từ 12 tháng rồi 24 tháng phải thử máu đo mức chì, nếu điều kiện cho phép. Tại California, khi đến tuổi đi học, trẻ em bắt buộc phải thử lượng chì trong máu. Nếu trẻ sống trong môi trường nhiều chì, thí dụ sống trong nhà xây trước năm 1960, cần phải thử nghiệm sớm hơn, khi trẻ mới 6 tháng. Hoăc cần phải lưu ý khi trẻ gặp thứ gì bỏ vào miệng thứ ấy. Cũng cần lưu ý khi trẻ có những triệu chứng trúng độc chì: liên hệ tới thần kinh, đau bụng, xanh sao như trình bầy ở trên.
Bạn cũng có thể gọi 1-800-LEAD-FYI để tìm hiểu thêm vấn đề trúng độc chì của trẻ em.
(Ghi trú: bài này viết với mục đích giúp nâng cao kiến thức, không dùng để tự trị liệu. Nếu bạn có thắc mắc về tình trạng sức khỏe hay thuốc men, xin hỏi bác sĩ gia đình).
Bác sĩ Trần Mạnh Ngô, M.D., Ph.D., FAAFP; E-mail: [email protected] ; Điện thoại: (714) 547-3915.
Gửi ý kiến của bạn
