Viêm gan C mãn tính hay kinh niên (chronic) là do nhiễm siêu vi trùng C lâu hơn 6 tháng. Siêu vi trùng viêm gan C là một loại siêu vi RNA (ribonucleic acid) đột biến rất nhanh và dễ xâm lấn hệ thống miễn dịch bệnh nhân. Viêm gan C mãn tính gây nguy cơ xơ gan (20%) khoảng 20-25 năm, sau khi bị nhiễm siêu vi trùng viêm gan C. Phân nửa ung thư gan ở Mỹ là do viêm gan C. Sớm truy tầm viêm gan C giúp điều trị kịp thơì, ngăn chặn diễn biến viêm gan C. Viêm gan C cấp tính khó định bệnh là bởi bệnh nhân ít phát hiện triệu chứng.
Theo Cơ Quan Phòng Ngừa Bệnh Tật Mỹ thì những nguy cơ nhiễm viêm gan C là do: chích gân ma túy (60-80% dùng ma tuý hơn 5 năm), dùng yếu tố đông máu (clotting factor concentrate) trước năm 1987, lọc thận lâu năm, men hay phân hóa tố ALT tiếp tục tăng cao (tuy nhiên 30% bệnh nhân viêm gan C không nhất thiết bị phân hóa tố ALT lên cao, bệnh nhân với ALT bình thường vẫn có thể diễn biến làm hư gan), truyền máu hay ghép cơ quan trước tháng 7 năm 1992, những người làm việc y tế, trẻ em sơ sinh có mẹ bị nhiễm siêu vi trùng C (5-6%, trẻ em có mẹ bị viêm gan C nên thử nghiệm truy tầm nhiễm viêm gan C, 1 tuổi sau khai sinh), lang chạ lung tung, dùng ma túy cocaine, nhiễm HIV (bệnh nhân nhiễm HIV có nguy cơ nhiễm siêu vi trùng viêm gan C cao), từ những người tình bị nhiễm siêu vi trùng viêm gan C (1.5%), sống trong những vùng bị nhiễm siêu vi trùng viêm gan C cao, những cựu chiến Mỹ tại Việt Nam, da dính máu, xâm mình hay xỏ tai, uống rượu hoặc bị bệnh viêm gan không rõ nguyên nhân từ đâu.
Truy tầm viêm gan C khởi đầu dùng thử nghiệm EIA (enzyme immunoassay), đặc biệt cho những ai bị nhiều nguy cơ nhiễm siêu vi trùng viêm gan C, bệnh nhân có phân hóa tố (men) gan bất bình thường, hay những ai muốn thử nghiệm truy tầm siêu vi trùng viêm gan C. Nếu IEA dương tính thì sẽ thử tiếp theo HCV RNA, một thử nghiệm căn cứ theo phản ứng polymerase chain reaction (phân hóa tố hay men liên kết các nucleotides với nhau thành chuỗi polynucleotides) hay kỹ thuật sao chép TMA (transcription mediated amplification). Thử nghiệm HCV RNA là muốn truy tìm siêu vi trùng viêm gan C trong máu trước khi chuyển bệnh cho bác sĩ chuyên khoa.
Cần thử nghiệm HCV RNA lại 3 tháng sau để xác định bệnh viêm gan C. Thử nghiêm HCV RNA có thể là phản ứng định tính (qualitative) hay thí nghiệm định lượng (quantitative). Sau khi thử nghiệm HCV RNA xong thì phải xác định loại gien (genotype) nào. Tất cả có 6 loại gien HCV từ 1 tới 6. Thử nghiệm loại gien HVC là để giúp tiên đoán điều trị tiến diễn ra sao và xác định thơì gian điều trị khi tổng hợp nhiều thứ thuốc khác nhau. Bệnh nhân bị gien viêm gan C, 2 và 3, điều trị có kết quả tốt hơn bệnh nhân bị loại gien 1. Thời gian điều trị sẽ ngắn hơn. Tất nhiên là cần tham khảo bác sĩ chuyên môn khi trị viêm gan C.
Có trường hợp bệnh nhân bị nhiều loại gien viêm gan C khác nhau. Cũng có thể là so phản ứng chồng chéo miễn dịch khác nhau.
Điều trị viêm gan C ngày nay tổng hợp thuốc chích peginterferon vơí thuốc uống ribavirin. Khi biết là bệnh nhân bị viêm gan C thì phải chích ngừa viêm gan A và B cho bệnh nhân. Thử nghiệm máu bao gồm: đếm máu kể cả phân loại tiểu cầu (platelets), đo mức ALT, đo chất mật bilirubin, bạch đản albumin, và INR (international normalized ratio).
Bệnh nhân cần làm siêu âm gan và có thể phải làm sinh thiết gan. Nhiều chuyên viên cho rằng cần làm sinh thiết cho tất cả mọi trường hợp viêm gan C, nhưng theo Hội Nghiên Cứu Bệnh Gan Hoa Kỳ (AASLD, Association for the Study of Liver Diseases) thì chỉ làm sinh thiết khi nào cần hướng dẫn cách điều trị hay muốn tiên lượng viêm gan C. Thường thì chích Peginterferon dưới da mỗi tuần một lần và uống Ribavirin mỗi ngày một lần. Các bác sĩ càng ngày càng dùng tổng hợp thuốc điều trị viêm gan C hơn là dùng thuốc riêng rẽ. Lượng thuốc thay đổi tùy theo trường hợp bệnh nhân bị viêm gan C loại gien 2, 3, hoăc gien loại 1. điều trị tổng hợp kết quả hữu hiệu 42-46% cho bệnh nhân viêm gan C loại gien 1, và 76-80% cho bệnh nhân viêm gan C loại gien 2 hoặc 3.
Tổng hợp điều trị thuốc gây những công phạt như: da nổi ngứa, rụng tóc, phản ứng thuốc nơi chích, triệu chứng giống bị cúm như mệt mỏi, nhức đầu, nóng sốt, mất cân lượng, đau bắp thịt, đau khớp xương, hay bị suy giáp trạng. Những công phạt khác liên hệ bộ máy tiêu hóa như ói mửa, ăn mất ngon, tiêu chảy, đau bụng, ăn không tiêu. Công phạt liên hệ máu như bạch cầu xuống thấp, thiếu máu, tiểu cầu xuống thấp. Công phạt tâm thần như khó ngủ, ưu trầm hay buồn rầu, kích thích.
Tóm lại, bác sĩ cần lưu ý sớm định bệnh viêm gan C kinh niên. định bệnh viêm gan C sớm giúp điều trị kịp thời, đôi khi có thể giúp bệnh nhân khỏi bệnh. Kết quả điều trị tùy thuộc chọn lựa bệnh nhân theo độ hư gan, loại gien siêu vi trùng viêm gan C, và tùy sở thích phương pháp điều trị của mỗi bệnh nhân. (Family Practice Recertification, 28: 41, 2006).
Kết quả những nghiên cứu mơí về Viêm Gan C:
1) Bệnh nhân mập, bị viêm gan C, điều trị tổng hợp, có kết quả tốt hơn. (Hepatology, June 2006).
2) Thử nghiệm giai đoạn 3 thuốc mới Albuferon (albumin interferon alfa-2b) trị viêm gan C (AFX news, June 6, 2006).
3) Rút thuốc Infergen (Interferon Alfacon-1) trị viêm gan C ra khỏi thị trường Âu Châu., EMEA, 2006.
4) Benetic sẽ trình bày thuốc mơí RNA Interference (RNAi) điều trị viêm gan C tại buổi họp thứ 9, Hội American Society of Gene Therapy, Baltimore, Maryland, 2006.
5) Inovio cũng sẽ trình bày tại Hội Nghị American Society of Gene Therapy, June 2006, Baltimore, Maryland, kỹ thuật Electroporation sản xuất thuốc chủng DNA trị viêm gan C.
6) Các khoa học gia tại Pháp, Mỹ và Ý báo cáo kết quả nghiên cứu dùng kỹ thuật mới Trak-C đo lường kháng nguyên siêu vi trùng viêm gan C trong huyết thanh. (Therapeutics Daily, June 2006).
Trần Mạnh Ngô, M.D., Ph.D., F.A.A.F.P.; điện thoại: (714) 547-3915; E-mail: [email protected]; Y Dược Ngày Nay: www.yduocngaynay.com
Send comment
