Gout là bệnh phong thấp do tinh thể urate tích tụ cao trong người và làm viêm khớp xương. Ở Việt Nam cũng có phong thấp gout và người Pháp ngày xưa gọi là goutte. Nhưng người Việt bị bệnh gout ở Mỹ có vẻ nhiều hơn là ở Việt Nam. Người Mỹ nghĩ rằng bệnh gout là thứ bệnh của người giầu có, những người ăn uống nhiều, thừa thãi.
Cơ nguyên bệnh gout nặng hay nhẹ tùy thuộc vào cường độ và thời gian khi uric acid đọng trong máu. Uric acid tăng cao trong máu do sự biền dưỡng bất thường từ purines nhiều nhất trong thịt bò và những thịt cá khác kể cả đồ ăn như gan hay trái olive.
Khi uric acid lên cao trong máu, tới 7mg/dl, sẽ gây nguy cơ phong thấp gout.
Uric acid sản xuất nhiều trong máu cũng có thể tùy thuộc vào di truyền, bệnh máu, hay bệnh thận. Rượu có thể giảm chất urate bài tiết qua đường tiểu. Cơ thể mập giảm độ thải (clearance) urate qua đường tiểu sẽ tăng sản xuất urate trong máu và sinh bệnh gout.
Phong thấp gout thường là bệnh của đàn ông trên 25 tuổi hoặc của phụ nữ khi mãn kinh. Khởi đầu, phong thấp gout xuất hiện triệu chứng đau khớp xương. Nếu không chữa, bệnh âm ỉ và sẽ lan sang nhiều khớp xương khác. Bất chợt bị gout tấn công có thể sẩy ra khi bệnh nhân bị té ngã, uống rượu thường xuyên, sau khi giải phẫu, ăn uống vài thứ đồ ăn bất thường, bị nhiễm trùng, sau khi điều trị bằng đồng vị phóng xạ, hoặc uống vài thứ thuốc, như thuốc lợi tiểu chẳng hạn.
Phong thấp gout trải qua 3 giai đoạn: cấp tính, trung bình và kinh niên.
. gout cấp tính sẽ làm đau và sưng khớp xương, đau kinh khủng trong vòng 24-36 giờ đầu. Phần lớn (90%) chỉ bị đau ở một khớp xương. Khoảng 75% đau trong khớp xương (metatarso-phalangeal joint), nhất là nơi ngón chân cái. Những khớp xương khác cũng bị gout tấn công như: đầu ngón chân, gót chân, đầu gối, khủyu tay, ngón tay và cùi chỏ.
. Trong giai đoạn kế tiếp, bệnh nhân cảm thấy êm, hết bệnh, kéo dài một thời gian từ 6 tháng tới 2 năm.
. Nếu bị Gout kinh niên thì khớp xương sẽ đau hoài, đôi khi nổi cục (tophi), tích tụ những tinh thể urate làm thành bướu lớn, đo dài tới 10 phân. Bệnh nhân than phiền bị đau khớp xương, đau trở đi trở lại nhiều lần. Những cục bướu chứa tinh thể urate nằm tại nhiều nơi như vành tai, cùi chỏ, gân Achilles ở gót chân, hay những khớp xương tay.
Căn bản định bệnh gout là cần phân biệt gout với nhiều loại phong thấp khác. Thí dụ tìm kiếm tinh thể urate từ bên trong những khớp xương. Bệnh nhân còn them nhiều triệu chứng khác như uric acid tăng cao trong máu, viêm và sưng đỏ khớp xương. Chụp quang tuyến cũng thấy sưng, đôi khi như có bọng nước, mặc dầu khớp xương vẫn còn tốt. Bướu tophi có chứa chất urate, là hóa chất chính yếu gây ra bệnh gout.
Điều trị: Chữa bệnh phong thấp gout căn cứ theo diễn biến của bệnh. Trước hết cần hiểu nguồn gốc sinh ra urate trong máu. Có thể là do uống rượu, tập thể dục, ăn nhiều đường fructose, ăn nhiều chất purine, mập và mỡ cao trong máu, hay do di truyền.
Thuốc Indomethacin thường dùng để chữa gout, nhưng tất cả mọi loại thuốc phong thấp khác đều có hiệu quả tốt chữa gout. Indomethacin có nhiều công phạt như lở loét bao tử, hư thận, ảnh hưởng hệ thống thần kinh.
Dùng Colchicine để chữa gout cũng tốt trong vòng 24-48 giờ khi mới phát bệnh. Cần giảm colchicine nếu bệnh nhân bị suy thận hay yếu gan.
Chích steroids vào khớp xương nếu 2 thuốc indomethacin và colchicine kể trên không dùng được.
Thay đổi lối sống như tập thể dục, ăn uống để giảm urate. Ít dùng aspirine và bỏ thuốc lợi tiểu để tránh tăng cao urate trong máu.
Thuốc Allopurinol giảm urate vì ngăn cản dinh dưỡng chất purines. Ngoài ra, cần theo rõi độ thải creatinine trong nước tiểu khi uống thuốc allopurinol.
Cần tránh những đồ ăn như thịt bò, gan, lòng, đồ biển vì dễ sinh ra urate. Nếu đã bị gout, bệnh nhân không nên ăn măng tây, đậu, nấm, oatmeal, spinach. Tránh uống rượu nhất là rượu bia.
Trần Mạnh Ngô, M.D., Ph.D., F.A.A.F.P.; E-mail: [email protected]; Điện thoại: (714) 547-3915.
Gửi ý kiến của bạn
