(Non-Hodgkin' Lymphomas)
Phần 1: Chức Năng và Cơ Cấu Hệ Thống Bạch Huyết
Ung thư hạch bạch huyết loại Không-Hodgkin là loại ung thư phát xuất từ mô của hệ thống tuyến hạch bạch huyết lympho (lymphoid / lymphatic tissue). Hệ thống tuyến hạch bạch huyết rất quan trọng trong việc lọc vi trùng và tế bào ung thư và di chuyển các chất lỏng từ tay chân và từ các cơ phận khác trong người trở về máu.
Hệ thống bạch huyết chứa các tế bào bạch-huyết (lymphocytes) là các tế bào chống lại các nhiễm trùng của cơ thể. Các tế bào bạch huyết này cũng tìm cách loại trừ các mô lạ đã vào trong người, như là các cơ phận được ghép vào cơ thể (transplanted organ). Tế bào bạch huyết được tìm thấy ở các bộ phận của hệ thống bạch huyết và ở tủy xương (bone marrow).
Các loại ung thư khác -- thí dụ như ø ung thư phổi hay ruột già -- có thể phát triển trong các phần khác của cơ thể và sau đó lan truyền sang hệ thống bạch huyết. Nhưng các loại ung thư di căn vào hệ thống bạch huyết này không phải là ung thư hạch bạch huyết (lymphomas). Ung thư hạch bạch huyết khởi đầu từ tế-bào bạch huyết ở trong các mô bạch huyết (lymphoid tissue) hoặc các phần khác có chưá mô bạch huyết, và từ đấy có thể lan truyền sang các bộ phận khác của cơ thể.
Có hai loại ung thư hạch bạch-huyết chính: 1) Ung thư hạch bạch huyết loại Hodgkin hay thường được gọi là bệnh Hodgkin theo tên cuả bác sĩ James Hodgkin, người đầu tiên định nghiã bệnh này.
2)Tất cả các loại ung thư hạch bạch huyết khác không thuộc dạng Hodgkin được gọi chung là Ung Thư Hạch Bạch Huyết Loại Không Hodgkin (Non-Hodgkin's Lymphomas).
Hai loại ung thư bạch huyết này có thể được phân biệt bằng cách giảo nghiệm mô ung thư dưới kiếng hiển vi. Trong một vài trường hợïp, cần phải thử nghiệm thêm thành phần hóa học của tế bào bạch huyết hay thử nghiệm DNA của các tế bào này để định bệnh. Bệnh ung thư bạch huyết loại Hodgkin sẽ được trình bày trong một bài khác của Hội Ung Thư Việt-Mỹ
Hệ Thống Tuyến Hạch Bạch Huyết: hệ thống bạch huyết được cấu tạo bởi các tế bào khác nhau cuả hệ thống miễn nhiễm. Các tế bào hoạt động chung để chống vi trùngï nhiễm vào cơ thể. Hệ thống tuyến hạch bạch huyết có khắp nơi trong cơ thể. Các loại tế bào cuả hệ thống này được mô tả như sau.
Loại tế bào chính của hệ thống tuyến hạch bạch huyết là tế bào bạch-huyết lympho loại B (B-cells) và tế bào bạch-huyết lympho loại T (T-cells). Mặc dầu cả hai loại tế bào này đều có thể phát triển thành tế-bào ung thư, ung thư hạch loại tế bào B thường xảy ra hơn là loại tế bào T. Trong các ung thư hạch bạch huyết loại Không-Hodgkin, loại tế-bào B chiếm 85% và loại tế-bào T chiếm 15%.
Tế bào B và T có nhiệm vụ khác nhau trong hệ-thống miễn nhiễm của cơ thể (immune system). Tế bào B giúp bảo vệ cơ thể chống lại các mầm bệnh như vi-trùng hay vi-khuẩn bằng cách sinh ra các kháng thể. Các kháng thể này bám vào vỏ của các vi-trùng hay vi-khuẩn, và lôi cuốn được các tế-bào khác của hệ thống miễn nhiễm bao bọc và tiêu hóa các vi-trùng hay vi-khuẩn đã được kháng thể bám lấy. Các kháng thể này cũng lôi cuốn được một vài loại chất đạm trong máu có thể hủy diệt vi-trùng.
Có nhiều loại tế bào T khác nhau, mỗi loại chỉ làm một công việc riêng biệt. Một vài tế-bào T bình thường giúp cơ thể chống lại siêu-vi, nấm, và một vài loại vi trùng như vi-trùng lao chẳng hạn. Tế bào T nhận ra được một số chất riêng biệt của các tế bào bị nhiễm siêu vi-trùng và tiêu diệt tế bào này. Tế bào T có thể tiết ra một số chất được gọi là cytokines có thể lôi cuốn được một vài loại tế bào bạch huyết tiêu hóa được tế-bào bị nhiễm siêu-vi. Các tế bào T được xem là có thể tiêu diệt vài loại tế-bào ung thư và tế-bào của bộ phận được ghép vào người (transplanted organs). Một vài loại tế bào T đóng vai trò kích thích hay ngăn cản các hoạt động của các tế bào khác của hệ thống miễn nhiễm.
Tế bào B hay T bình thường có thể được nhận diện bằng cách thử nghiệm một số chất đặc biệt ở bề mặt của tế bào này. Một số chất đặc biệt chỉ tìm thấy ở tế bào B, và một số chất khác chỉ tìm được ở tế bào T.
Các tế bào B và T phát triển qua nhiều giai đoạn khác nhau, được gọi là sự trưởng thành, và có những thử nghiệm có thể xác nhận được các giai đoạn trưởng thành này.
Các bộ phận của cơ thể có chứa mô hệ thống bạch huyết:
1- Hạch bạch huyết: các hạch bạch huyết có kích thước bằng hạt đậu ở khắp nơi trong cơ thể và nối kết bằng các mạch bạch huyết. Các mạch này giống như mạch máu nhưng thay vì có máu lưu thông lại chứa bạch huyết (một loại chất lỏng trong suốt chứa các chất thải và nước dư thừa từ các mô trong cơ thể) và các tế bào thuộc hệ thống miễn nhiễm đi từ hạch bạch huyết đến các mô khác.
Các hạch bạch huyết nở lớn khi chống lại nhiễm trùng. Khi đó chúng được gọi là hạch phản ứng hay hạch trương nở và thường đau khi rờ vào. Tuyến hạch bạch huyết trương nở thường không đáng lo ngại lắm. Hạch cổ thường trương ra khi người ta bị đau cổ hay bị cảm cúm. Nhưng một hạch bạch huyết nở lớn cũng là một dấu hiệu thường nhất của bệnh ung thư tuyến hạch.
2- Lá lách (spleen) nằm ở phía dưới của lồng ngực bên trái. Lá lách người lớn nặng chừng 5 ounces (khoảng 150 gram). Lá lách sản xuất tế bào bạch huyết và các loại tế bào khác của hệ thống miễn nhiễm giúp cơ thể chống lại các nhiễm trùng. Lá lách dự trữ các tế bào máu khỏe mạnh và lọc các tế bào máu hư hỏng, vi trùng, và chất thải của tế bào.
3-Tuyến ức (thymus gland) nằm ở phía trước ngực ở đáy của cổ. Khi bào thai ở trong bụng mẹ phát triển, tuyến ức giữ một vai trò quan yếu trong việc phát triển tế bào T. Kích thước của tuyến (vào khoảng 1 ounce hay 30 gram) và nhiệm vụ giảm dần trong thời gian 20 năm đầu tiên của đời sống. Mặc dầu hoạt động và kích thước giảm theo tuổi, tuyến ức vẫn hoạt động cho hệ thống miễn nhiễm trong suốt cuộc đời.
4-Tuyến hạch cổ họng (adenoids / tonsils) là một nhóm mô bạch huyết ở phía sau cổ họng. Các hạch này sản xuất các kháng thể chống lại các vi khuẩn hít vào phổi hay nuốt vào cuống họng. Những tuyến này rất dễ thấy khi trương to ra để chống lại sự nhiễm trùng hay khi chúng trở thành ung thư.
5-Bao tử hay đường ruột và nhiều cơ phận khác cũng có mô bạch huyết.
6-Tủy xương (phần mềm phía trong của xương) sản xuất hồng huyết cầu, tiểu cầu (platelet), và các tế bào bạch huyết. Hồng huyết cầu đem dưỡng khí (oxygen) từ phổi đến các phần khác của cơ thể. Tiểu cầu (platelets) làm kín các mạch máu bị cắt hay vỡ ra. Nhiệm vụ chánh của tế bào bạch huyết là chống lại sự nhiễm trùng vào cơ thể. Có hai loại tế bào bạch huyết: bạch cầu hạt (granulocytes) và bạch huyết cầu tuyến hạch (lymphocytes). Có khi ung thư hạch bạch huyết bắt đầu từ những tế bào tuyến hạch từ tuỷ xương.
Xin quý vị đón đọc phần hai của bài này vào Thứ Bẩy tuần tới.
Tài-liệu này được trích dịch từ tài liệu của American Cancer Society. Dịch giả: Lâm M. Hiệp, MS, hiệu đính: Bác Sĩ Nguyễn BíchLiên.
Mọi ý-kiến đóng góp hay thắc mắc, xin liên lạc:
Hội Ung Thư Việt Mỹ
11770 Warner Ave Suite 113
Fountain Valley, CA 92708
Phone: (714) 751- 5805)
Website: UngThu.org
Phần 1: Chức Năng và Cơ Cấu Hệ Thống Bạch Huyết
Ung thư hạch bạch huyết loại Không-Hodgkin là loại ung thư phát xuất từ mô của hệ thống tuyến hạch bạch huyết lympho (lymphoid / lymphatic tissue). Hệ thống tuyến hạch bạch huyết rất quan trọng trong việc lọc vi trùng và tế bào ung thư và di chuyển các chất lỏng từ tay chân và từ các cơ phận khác trong người trở về máu.
Hệ thống bạch huyết chứa các tế bào bạch-huyết (lymphocytes) là các tế bào chống lại các nhiễm trùng của cơ thể. Các tế bào bạch huyết này cũng tìm cách loại trừ các mô lạ đã vào trong người, như là các cơ phận được ghép vào cơ thể (transplanted organ). Tế bào bạch huyết được tìm thấy ở các bộ phận của hệ thống bạch huyết và ở tủy xương (bone marrow).
Các loại ung thư khác -- thí dụ như ø ung thư phổi hay ruột già -- có thể phát triển trong các phần khác của cơ thể và sau đó lan truyền sang hệ thống bạch huyết. Nhưng các loại ung thư di căn vào hệ thống bạch huyết này không phải là ung thư hạch bạch huyết (lymphomas). Ung thư hạch bạch huyết khởi đầu từ tế-bào bạch huyết ở trong các mô bạch huyết (lymphoid tissue) hoặc các phần khác có chưá mô bạch huyết, và từ đấy có thể lan truyền sang các bộ phận khác của cơ thể.
Có hai loại ung thư hạch bạch-huyết chính: 1) Ung thư hạch bạch huyết loại Hodgkin hay thường được gọi là bệnh Hodgkin theo tên cuả bác sĩ James Hodgkin, người đầu tiên định nghiã bệnh này.
2)Tất cả các loại ung thư hạch bạch huyết khác không thuộc dạng Hodgkin được gọi chung là Ung Thư Hạch Bạch Huyết Loại Không Hodgkin (Non-Hodgkin's Lymphomas).
Hai loại ung thư bạch huyết này có thể được phân biệt bằng cách giảo nghiệm mô ung thư dưới kiếng hiển vi. Trong một vài trường hợïp, cần phải thử nghiệm thêm thành phần hóa học của tế bào bạch huyết hay thử nghiệm DNA của các tế bào này để định bệnh. Bệnh ung thư bạch huyết loại Hodgkin sẽ được trình bày trong một bài khác của Hội Ung Thư Việt-Mỹ
Hệ Thống Tuyến Hạch Bạch Huyết: hệ thống bạch huyết được cấu tạo bởi các tế bào khác nhau cuả hệ thống miễn nhiễm. Các tế bào hoạt động chung để chống vi trùngï nhiễm vào cơ thể. Hệ thống tuyến hạch bạch huyết có khắp nơi trong cơ thể. Các loại tế bào cuả hệ thống này được mô tả như sau.
Loại tế bào chính của hệ thống tuyến hạch bạch huyết là tế bào bạch-huyết lympho loại B (B-cells) và tế bào bạch-huyết lympho loại T (T-cells). Mặc dầu cả hai loại tế bào này đều có thể phát triển thành tế-bào ung thư, ung thư hạch loại tế bào B thường xảy ra hơn là loại tế bào T. Trong các ung thư hạch bạch huyết loại Không-Hodgkin, loại tế-bào B chiếm 85% và loại tế-bào T chiếm 15%.
Tế bào B và T có nhiệm vụ khác nhau trong hệ-thống miễn nhiễm của cơ thể (immune system). Tế bào B giúp bảo vệ cơ thể chống lại các mầm bệnh như vi-trùng hay vi-khuẩn bằng cách sinh ra các kháng thể. Các kháng thể này bám vào vỏ của các vi-trùng hay vi-khuẩn, và lôi cuốn được các tế-bào khác của hệ thống miễn nhiễm bao bọc và tiêu hóa các vi-trùng hay vi-khuẩn đã được kháng thể bám lấy. Các kháng thể này cũng lôi cuốn được một vài loại chất đạm trong máu có thể hủy diệt vi-trùng.
Có nhiều loại tế bào T khác nhau, mỗi loại chỉ làm một công việc riêng biệt. Một vài tế-bào T bình thường giúp cơ thể chống lại siêu-vi, nấm, và một vài loại vi trùng như vi-trùng lao chẳng hạn. Tế bào T nhận ra được một số chất riêng biệt của các tế bào bị nhiễm siêu vi-trùng và tiêu diệt tế bào này. Tế bào T có thể tiết ra một số chất được gọi là cytokines có thể lôi cuốn được một vài loại tế bào bạch huyết tiêu hóa được tế-bào bị nhiễm siêu-vi. Các tế bào T được xem là có thể tiêu diệt vài loại tế-bào ung thư và tế-bào của bộ phận được ghép vào người (transplanted organs). Một vài loại tế bào T đóng vai trò kích thích hay ngăn cản các hoạt động của các tế bào khác của hệ thống miễn nhiễm.
Tế bào B hay T bình thường có thể được nhận diện bằng cách thử nghiệm một số chất đặc biệt ở bề mặt của tế bào này. Một số chất đặc biệt chỉ tìm thấy ở tế bào B, và một số chất khác chỉ tìm được ở tế bào T.
Các tế bào B và T phát triển qua nhiều giai đoạn khác nhau, được gọi là sự trưởng thành, và có những thử nghiệm có thể xác nhận được các giai đoạn trưởng thành này.
Các bộ phận của cơ thể có chứa mô hệ thống bạch huyết:
1- Hạch bạch huyết: các hạch bạch huyết có kích thước bằng hạt đậu ở khắp nơi trong cơ thể và nối kết bằng các mạch bạch huyết. Các mạch này giống như mạch máu nhưng thay vì có máu lưu thông lại chứa bạch huyết (một loại chất lỏng trong suốt chứa các chất thải và nước dư thừa từ các mô trong cơ thể) và các tế bào thuộc hệ thống miễn nhiễm đi từ hạch bạch huyết đến các mô khác.
Các hạch bạch huyết nở lớn khi chống lại nhiễm trùng. Khi đó chúng được gọi là hạch phản ứng hay hạch trương nở và thường đau khi rờ vào. Tuyến hạch bạch huyết trương nở thường không đáng lo ngại lắm. Hạch cổ thường trương ra khi người ta bị đau cổ hay bị cảm cúm. Nhưng một hạch bạch huyết nở lớn cũng là một dấu hiệu thường nhất của bệnh ung thư tuyến hạch.
2- Lá lách (spleen) nằm ở phía dưới của lồng ngực bên trái. Lá lách người lớn nặng chừng 5 ounces (khoảng 150 gram). Lá lách sản xuất tế bào bạch huyết và các loại tế bào khác của hệ thống miễn nhiễm giúp cơ thể chống lại các nhiễm trùng. Lá lách dự trữ các tế bào máu khỏe mạnh và lọc các tế bào máu hư hỏng, vi trùng, và chất thải của tế bào.
3-Tuyến ức (thymus gland) nằm ở phía trước ngực ở đáy của cổ. Khi bào thai ở trong bụng mẹ phát triển, tuyến ức giữ một vai trò quan yếu trong việc phát triển tế bào T. Kích thước của tuyến (vào khoảng 1 ounce hay 30 gram) và nhiệm vụ giảm dần trong thời gian 20 năm đầu tiên của đời sống. Mặc dầu hoạt động và kích thước giảm theo tuổi, tuyến ức vẫn hoạt động cho hệ thống miễn nhiễm trong suốt cuộc đời.
4-Tuyến hạch cổ họng (adenoids / tonsils) là một nhóm mô bạch huyết ở phía sau cổ họng. Các hạch này sản xuất các kháng thể chống lại các vi khuẩn hít vào phổi hay nuốt vào cuống họng. Những tuyến này rất dễ thấy khi trương to ra để chống lại sự nhiễm trùng hay khi chúng trở thành ung thư.
5-Bao tử hay đường ruột và nhiều cơ phận khác cũng có mô bạch huyết.
6-Tủy xương (phần mềm phía trong của xương) sản xuất hồng huyết cầu, tiểu cầu (platelet), và các tế bào bạch huyết. Hồng huyết cầu đem dưỡng khí (oxygen) từ phổi đến các phần khác của cơ thể. Tiểu cầu (platelets) làm kín các mạch máu bị cắt hay vỡ ra. Nhiệm vụ chánh của tế bào bạch huyết là chống lại sự nhiễm trùng vào cơ thể. Có hai loại tế bào bạch huyết: bạch cầu hạt (granulocytes) và bạch huyết cầu tuyến hạch (lymphocytes). Có khi ung thư hạch bạch huyết bắt đầu từ những tế bào tuyến hạch từ tuỷ xương.
Xin quý vị đón đọc phần hai của bài này vào Thứ Bẩy tuần tới.
Tài-liệu này được trích dịch từ tài liệu của American Cancer Society. Dịch giả: Lâm M. Hiệp, MS, hiệu đính: Bác Sĩ Nguyễn BíchLiên.
Mọi ý-kiến đóng góp hay thắc mắc, xin liên lạc:
Hội Ung Thư Việt Mỹ
11770 Warner Ave Suite 113
Fountain Valley, CA 92708
Phone: (714) 751- 5805)
Website: UngThu.org
Gửi ý kiến của bạn
