Bình luận thời sự
Tập Cận Bình đến Hà Nội.
Chỉ ba tháng sau khi Việt Nam nâng cấp quan hệ với Mỹ lên cấp cao nhất trong hệ thống phân cấp ngoại giao trong chuyến thăm của Tổng thống Biden, người ta thấy Chủ tịch Tập Cận Bình của Trung Quốc đã trở thành nhà lãnh đạo thế giới mới nhất tăng cường quan hệ với Việt Nam với chuyến thăm Hà Nội trong tuần này. Việt Nam chào đón ông Tập bằng 21 phát súng chào, mức cao nhất đối với một nguyên thủ quốc gia đến thăm, khi ông đến Hà Nội hôm thứ Ba 12/12/2023 trong chuyến thăm kéo dài hai ngày, lần đầu tiên sau sáu năm vắng bóng. Hai bên nhất trí xây dựng một cộng đồng Việt-Trung “có tương lai chung, có ý nghĩa chiến lược” – ngôn ngữ ngoại giao cho thấy rằng dù có được phương Tây lôi kéo đến đâu, Việt Nam vẫn có ý định duy trì mối quan hệ chính trị và kinh tế chặt chẽ với nước láng giềng, người hàng xóm khổng lồ phía bắc.
Carlyle Thayer, giáo sư danh dự tại Đại học New South Wales, Canberra, và là chuyên gia về Việt Nam, cho biết: “Trung Quốc nhìn thấy sự cạnh tranh của Mỹ và do đó họ phải đáp trả”. Còn mục đích của Việt Nam là “cố gắng thu được nhiều nhất có thể từ mỗi nước”.
Đối với Việt Nam, đó là điều mà người đứng đầu Đảng Cộng sản Việt Nam, ông Nguyễn Phú Trọng, gọi là “ngoại giao cây tre”, để mô tả các mối quan hệ đối ngoại có gốc rễ vững chắc nhưng linh hoạt.
Việt Nam từ lâu đã có mối quan hệ thân thiết nhưng đôi khi xung đột với Trung Quốc. Hai nước đã xảy ra chiến tranh vào năm 1979 và đã có những tranh chấp gay gắt trong những năm gần đây về cái mà Bắc Kinh gọi là Biển Hoa Nam và Hà Nội gọi là Biển Đông.
Trong những thập kỷ gần đây, Việt Nam gần gũi với Nga, quốc gia cung cấp vũ khí chính. Tuy nhiên, gần đây, Việt Nam đã tìm cách đa dạng hóa, thân cận những quốc gia khác nhằm cải thiện tình trạng quá lệ thuộc vào Nga. Tháng 12 năm ngoái, Hàn Quốc đã trở thành đối tác chiến lược toàn diện, Mỹ đã nhận được sự đồng ý vào tháng 9, và tháng 11 đến phiên Nhật Bản cũng bước vào. Trong chuyến thăm của Thủ tướng Úc Anthony Albanese hồi đầu năm, nước Úc đã bày tỏ mong muốn tham gia và các phân tích viên cho rằng điều đó có thể xảy ra.
Hoa Kỳ đang ngày càng cố gắng cung cấp cho các nhà sản xuất, đặc biệt là các sản phẩm công nghệ cao, các lựa chọn để chuyển nhà máy của họ ra khỏi Trung Quốc – và Việt Nam là một trong những nơi mà các công ty đang hướng tới. Giao dịch thương mại giữa Mỹ và Việt Nam đạt 140 tỷ USD vào năm 2022, gấp hơn 7 lần so với năm 2010. Sự gia tăng này được thúc đẩy bởi các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam như đồ điện tử và giày dép.
Trong khi đó, Việt Nam mong muốn thấy mối quan hệ ngoại giao tốt đẹp với các nước giàu có sẽ khuyến khích các đại công ty như Samsung của Hàn Quốc hay Apple của Mỹ tăng cường mạng lưới sản xuất tại Việt Nam hầu việc làm, thu nhập và xuất khẩu gia tăng để đạt mục tiêu trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045. Đây không phải là nhiệm vụ dễ dàng khi tổng sản phẩm quốc nội bình quân đầu người ở mức khoảng 4.000 USD, so với 80.000 USD của Mỹ.
Đồng thời, Việt Nam không thể xa lánh Bắc Kinh, bởi Trung Quốc vẫn là quốc gia láng giềng và đối tác thương mại lớn nhất của mình. Theo dữ liệu của Trung Quốc, tổng thương mại của Việt Nam với Trung Quốc năm ngoái là khoảng 235 tỷ USD. Nhiều sản phẩm Việt Nam sản xuất cho Mỹ và các đồng minh dựa vào nguyên liệu thô được vận chuyển qua biên giới từ Trung Quốc. Một số công ty ở Việt Nam sản xuất linh kiện cho thiết bị Apple cũng là công ty Trung Quốc.
Một điều nữa mà Mỹ và Trung Quốc không hề chú ý: Việt Nam có trữ lượng đá hiếm lớn nhất thế giới, rất cần thiết để chế tạo mọi thứ từ máy bay chiến đấu đến điện thoại thông minh. Cho đến nay Trung Quốc thống trị thị trường đá hiếm nhưng nhiều công ty đang nỗ lực xây dựng chuỗi cung ứng không có Trung Quốc.
Việt Nam vẫn cần phải duy trì mối quan hệ chặt chẽ với Nga. Mặc dù đã bắt đầu đa dạng hóa nguồn vũ khí trong thập kỷ qua bằng cách mua từ các nước như Do Thái và Hàn Quốc, nhưng rất ít quốc gia có ngành công nghiệp vũ khí ở quy mô to lớn như Nga.
Trung Quốc khó có thể đóng vai trò là nhà cung cấp vũ khí thay thế, một phần vì Việt Nam vẫn cảnh giác với người hàng xóm hùng mạnh xuyên qua cuộc chiến năm 1979 và tranh chấp ở Biển Đông. Trong chuyến thăm của ông Tập, hai bên đã đồng ý duy trì sự ổn định trên vùng biển tranh chấp. Trong cuộc trò chuyện với các quan chức Việt Nam tuần này, ông Tập kêu gọi “củng cố sự ủng hộ của người dân đối với tình hữu nghị Trung Quốc-Việt Nam”. Với một hệ tư tưởng chung, ông Tập nói rằng hai nước nên “giữ vững chủ nghĩa xã hội mà không có bất kỳ sai lệch nào”. Hôm thứ Tư, ông Tập đã bày tỏ lòng kính trọng đối với nhà lãnh đạo sáng lập nước cộng sản Việt Nam bằng cách đặt vòng hoa tại lăng Hồ Chí Minh.
Bất chấp căng thẳng gia tăng giữa Trung Quốc và Mỹ, Việt Nam dường như đang đạt được sự cân bằng, gặt hái những lợi ích từ cả Trung Quốc cộng sản lẫn các quốc gia dân chủ kiểu phương Tây. Trong chuyến thăm của Biden, Hoa Kỳ đã đồng ý thúc đẩy ngành công nghiệp bán dẫn của Việt Nam bằng cách cùng phát triển các phòng thí nghiệm giảng dạy và các khóa đào tạo để thúc đẩy lực lượng lao động công nghiệp của Việt Nam. Về phía Trung Quốc, ông Tập đề xuất hợp tác về năng lượng xanh và khoáng sản quan trọng.
Ông Nguyễn Khắc Giang, nghiên cứu viên thỉnh giảng tại Viện ISEAS-Yusof Ishak, một “think-tank” ở Singapore, cho biết: “Họ đang quản lý vấn đề này rất tốt”. Việt Nam đang “tận dụng vị trí địa chính trị của mình để tối ưu hóa lợi ích bằng cách hợp tác tốt với cả Trung Quốc và Mỹ”.
Bài gốc:
Why Everyone Wants to Be Vietnam’s Friend (msn.com)
– Trịnh Khải Nguyên-Chương dịch
Gửi ý kiến của bạn
