Chính vì ranh giới mơ hồ của thời gian mà Putin đặt mọi hy vọng vào đó, cho rằng mình có nhiều thời gian hơn Ukraine và phương Tây, rằng thời gian sẽ cạn kiệt đối với châu Âu và làm họ càng chia rẽ hơn; rằng Trump sẽ thắng cử vào tháng 11 và sẽ giúp đặt lại cuộc chiến ở Ukraine bằng một thỏa thuận với Nga.
[Putin cho rằng thời gian là công cụ giúp giữ vững đế chế của mình, nhưng đồng hồ đang điểm cho đế quốc Nga.]
Không ai biết chắc khi nào một đế chế sẽ sụp đổ. Chẳng ai có thể xác định chính xác thời điểm Đế chế La Mã, Bồ Đào Nha, Ottoman hay Anh kết thúc. Trong bài thơ "Waiting for the Barbarians", nhà thơ Hy lạp Constantine P. Cavafy nhiều lần khẳng định rằng những kẻ man rợ sẽ đến hôm nay. Người ta chờ đợi, như thể đây là chuyện thường nhật như việc một công ty sẽ phá sản, hay một buổi lễ ra trường vậy. Nhưng một đế chế thì sao? Liệu vào thời của mình, nhà thơ Hy Lạp Cavafy có thuộc về một đế chế nào đáng để gọi là đế chế không?
Khó để thấy được thời gian và giới hạn của các đế chế. Nga hiện nay là một ví dụ điển hình. Cuộc tấn công vào Ukraine bị lên án là tội ác, nhưng ít người thấy điều quan trọng hơn: đó là giai đoạn mới nhất trong sự tan rã của đế chế Nga, một quá trình đã diễn ra ít nhất một trăm năm và vẫn đang tiếp tục. Không ai biết sẽ kéo dài bao lâu. Nhưng những gì đang diễn ra hiện nay phản ánh sự yếu kém, sợ hãi và tuyệt vọng của Kremlin hơn là tham vọng bành trướng. Cuộc chiến thật sự là sự cố gắng cứu vãn những gì có thể, không phải là chinh phục thêm.
"Chiến dịch quân sự đặc biệt" của Nga là một thất bại đáng sợ. Tất cả mọi tính toán gần như đều đã sai lầm. Người Ukraine không trở thành người Nga, chế độ "phát xít" của họ không bị lật đổ, các thành phố lớn như Kiev, Kharkiv hay Lviv không bị chinh phục. Mặt trận tiền tuyến của Nga gần như không nhúc nhích thêm được chút nào mà cái xã hội dân chủ thì vẫn đang tiếp tục. Trong khi người ta ăn kem ở các quán cafe thì những người khác lại bị giết trong các chiến hào.
Thế nhưng không phải ai ở châu Âu cũng có cùng quan điểm. Viktor Orbán của Hung Gia Lợi nói rằng tất cả chỉ là một cuộc nội chiến giữa hai giống dân Slav, không liên quan đến chúng ta, những người dân châu Âu. Chúng ta ủng hộ hòa bình, không phải chiến tranh. Đó chỉ là một cách nói khác để chống chế cho rằng cái đế chế đó sẽ tồn tại và Nga sẽ thắng mọi cuộc chiến trong tương lai.
Nhưng Nga có thể còn chiến thắng không khi đến ngay cả từ "chiến tranh" cũng phải tránh. Sự bất lực như vậy tạo ra những căng thẳng nội bộ đẩy nhanh sự tan rã của đế chế mà chúng ta ở phương Tây thậm chí không thể tưởng tượng được. Chúng ta thực sự biết gì về nền kinh tế Nga? Rất ít. Nhưng ước tính đáng tin cậy cho thấy gần một nửa nền kinh tế Nga trực tiếp hoặc gián tiếp dính líu đến một cuộc chiến mà chính thức không tồn tại. Nếu đúng, điều này thật đáng kinh ngạc, không dân tộc nào ủng hộ một nền kinh tế chỉ thuần túy phục vụ chiến tranh; ít nhất là khi nó bắt đầu ăn sâu vào cuộc sống hàng ngày.
Người Nga ủng hộ hay phản đối "chiến dịch quân sự đặc biệt"? Trong một chế độ độc tài, không ai có thể biết chắc được. Nhưng câu trả lời đơn giản là: miễn người Nga không phải chiến đấu, họ không phản đối. Quân đội của Putin làm mọi cách để duy trì cuộc chiến: trả lương cao, ân xá cho tù nhân "tình nguyện," cung cấp bàn chải đánh răng và ba bữa ăn mỗi ngày cho những người không biết đọc biết viết, và tạo cơ hội cho người Chechnya và các dân tộc thiểu số thể hiện lòng anh hùng.
Sức mạnh của nền dân chủ nằm ở nghĩa vụ quân sự và thuế má được vận hành qua sự đồng thuận của công dân. Nga thì khác – Putin không thể tuyên chiến hoặc ra lệnh tổng động viên hàng loạt để bổ sung lực lượng tại tiền tuyến. Vì như thường lệ, khối lượng và số lượng binh lính là vũ khí chiến thắng của Nga trong lịch sử, nhưng Putin lại không dám phát động chiến tranh vì người Nga, không chỉ những người có học ở các thành phố lớn, sẽ từ chối tham gia. Putin lo sợ rằng một "cuộc trưng cầu dân ý" công khai có thể đánh dấu sự kết thúc của ông ta.
Putin không thể nhúc nhích, đặc biệt là khi Tập Cận Bình đã kín đáo nhưng kiên quyết cấm ông ta sử dụng vũ khí hạt nhân và cẩn thận để Mỹ không coi Trung Quốc là đồng minh tích cực và nhà cung cấp vũ khí. Putin đang mắc kẹt trong gọng kìm Ukraine. Không phải ông ta là người quyết định, mà là Ukraine cùng với phương Tây quyết định bao lâu, và hy vọng của Putin chính là thời gian.
Putin đã ước mơ sử dụng Thế chiến II làm mô hình cho Ukraine, một kết thúc bằng chiến thắng hoàn toàn.
Còn chúng ta, bây giờ chúng ta làm gì?
Câu hỏi được đặt ra khi mọi thứ lại được bắt đầu theo các điều kiện mới. Sự sụp đổ của đế chế Nga chắc chắn phụ thuộc vào thời gian, nhưng với sự khởi đầu mơ hồ và kết thúc lại còn mơ hồ hơn. Cũng không thể nói rằng thời gian đứng về phía Ukraine hay không, ngay cả khi đất nước này tồn tại (không phải là sống sót).
Nhưng chính vì ranh giới mơ hồ của thời gian mà Putin đặt mọi hy vọng vào đó, cho rằng mình có nhiều thời gian hơn Ukraine và phương Tây, rằng thời gian sẽ cạn kiệt đối với châu Âu và làm họ càng chia rẽ hơn; rằng Trump sẽ thắng cử vào tháng 11 và sẽ giúp đặt lại cuộc chiến ở Ukraine bằng một thỏa thuận với Nga.
Gửi ý kiến của bạn
