Ngày hôm nay, xin nói về bệnh phong thấp-viêm khớp xương (osteoarthritis): là loại bệnh rất thông thường của người lớn tuổi. Mỗi năm, tại Hoa kỳ, có 20 triệu người bị phong thấp, viêm khớp xương.
. Uống thuốc phong thấp-nonsteroid anti-inflammatory (NSAIDs), cần có toa và do bác sĩ theo rõi. Có 25 thứ thuốc, đã dùng từ 20 năm nay. Phải coi chừng nhửng biến chứng, vì có thể làm hư thận, hư gan, nhiễu loạn hệ thống thần kinh. Nguy hiểm nhất là làm lở loét bao tử, nhiều biến chứng như chẩy máu bao tử. Không được dùng chung thuốc phong thấp NSAIDs với prednisone. Cũng không nên dùng NSAIDs cho người già, không dùng liều lượng cao, không dùng thuốc để quá lâu, và không dùng thuốc nếu bệnh nhân có tiểu sử bệnh tim mạch. Mổi năm có tới 100 ngàn bệnh nhân phải nằm bệnh viện, và có tới 16 ngàn người bị chết, vì những công phạt của thuốc phong thấp NSAIDs.
. Có 2 loại thuốc mới nhất: celecoxib (Cerebrex) và roficoxib (Voxx) dùng chữa phong thấp (cần có toa). Cả 2 thuốc này tương đối ít biến chứng như lở loét hay chảy máu bao tử, nhưng vẫn xếp vào lọai thuốc nonsteroid anti-inflammatory (NSAIDs), tức là vẫn cần những lời khuyên thận trọng như khi dùng thuốc NSAIDs (Pharmacy Times, February 2000).
Nguyên nhân phong thấp-viêm khớp xương"
. Nguyên nhân phong thấp-osteoarthritis là do sự mất thăng bằng giữa cấu tạo và thoái hóa của chất sụn trong khớp xương. Bình thường, sụn trong khớp xương giúp cho khớp xương cử động chơn chu, dễ dàng. Nhưng đối với bệnh nhân bị phong thấp-viêm khớp xương, sụn xương bị mất thăng bằng vì cấu tạo sụn giảm xuống, và thoái hóa sụn tăng trưởng. Thoái hóa sụn trong khớp xương do ảnh hưởng bởi nhiều phân hóa tố, cytokines, và nitric oxide. Có lẽ còn vài nguyên nhân khác cũng làm hư sụn, như: ảnh hưởng dinh dưỡng, sinh cơ học (biomechanical), miễn nhiễm và di truyền. Thay đổi sụn trong khớp xương làm sưng, viêm và mọc ra mấu xương.
. Có nhiều nguyên nhân khác sinh ra phong thấp-viêm khớp xương, thí dụ như: tuổi tác, mập, phái nữ, khớp xương bị thương tích trước đây, di-truyền, v...v...Những nơi bị phong thấp thường là ở xương tay, đầu gối, háng, xương cổ, xương lưng. Đôi khi ở vai, cùi chỏ.
Triệu chứng:
. Đau khớp xương là triệu chứng thông thường nhất của phong thấp-viêm khớp xương. Nhiều khi nửa đêm thức giấc vì bị đau nhức. Bệnh nhân thường kêu đau ở đầu gối, háng, nhất là những khớp xương bị sức nặng của cơ thể đè lên.
. Buổi sáng, khi vừa thức dậy, thấy khớp xương cứng ngắc, khó cử động, kéo dài 15-30 phút.
. Đôi khi khớp xương có tiếng kêu răng rắc khi cử động.
. Lúc bị bệnh nặng, khớp xương khó ruỗi ra, cong queo, đi đứng không vững.
. Dùng Quang Tuyến X để xác định phong thấp-viêm khớp xương.
Trị liệu phong thấp như thế nào"
Có mấy cách chữa thông thường:
. giảm triệu chứng phong thấp, đặc biệt giảm đau.
. làm cho bệnh nhân không lên cân,
. giúp cho bệnh nhân đỡ bị tàn phế,
. giúp bệnh nhân hoạt động khá hơn trong cuộc sống hàng ngày,
. giúp cho biến chứng của bệnh phong thấp giảm đi,
. và, nâng cao tinh thần bệnh nhân, nhất là đối với người ít hoạt động hàng ngày.
Trị liệu bằng thuốc:
. Trước hết chữa bằng thuốc, phải có bác sĩ theo dõi và định đoạt liều lượng thuốc men. Cần phải để ý những công phạt do thuốc gây ra.
. Uống Tylenol(acetaminophen): Phải coi chừng nếu bị yếu gan hay yếu thận, hoặc bệnh nhân hay uống rượu thường xuyên.
. Thoa Capsaicin cream ngoài da, nhưng phải coi chừng nếu thấy da bị nóng.
. Chích thuốc vào khớp xương, do bác sĩ định đoạt (tối đa khoảng 3-4 lần một năm). Nếu chích nhiều quá có thể bị hư khớp xương, nhất là ở những khớp xương bị đè vì sức nặng-weight bearing joints.
. Uống thuốc phong thấp-nonsteroid anti-inflammatory (NSAIDs), cần có toa và do bác sĩ theo rõi. Có 25 thứ thuốc, đã dùng từ 20 năm nay. Phải coi chừng nhửng biến chứng, vì có thể làm hư thận, hư gan, nhiễu loạn hệ thống thần kinh. Nguy hiểm nhất là làm lở loét bao tử, nhiều biến chứng như chẩy máu bao tử. Không được dùng chung thuốc phong thấp NSAIDs với prednisone. Cũng không nên dùng NSAIDs cho người già, không dùng liều lượng cao, không dùng thuốc để quá lâu, và không dùng thuốc nếu bệnh nhân có tiểu sử bệnh tim mạch. Mổi năm có tới 100 ngàn bệnh nhân phải nằm bệnh viện, và có tới 16 ngàn người bị chết, vì những công phạt của thuốc phong thấp NSAIDs.
. Có 2 loại thuốc mới nhất: celecoxib (Cerebrex) và roficoxib (Voxx) dùng chữa phong thấp (cần có toa). Cả 2 thuốc này tương đối ít biến chứng như lở loét hay chảy máu bao tử, nhưng vẫn xếp vào lọai thuốc nonsteroid anti-inflammatory (NSAIDs), tức là vẫn cần những lời khuyên thận trọng như khi dùng thuốc NSAIDs (Pharmacy Times, February 2000).
Thể dục và nghỉ ngơi:
. Cần nghỉ ngơi, nhiều về buổi sáng hay buổi trưa. Nghe âm nhạc, thoải mái. Tránh dùng caffeine.
. Giảm cân lượng. Tránh ăn mỡ, muối, đường. Ăn nhiều trái cây, rau, đậu, ăn đồ biển.
. Đắp khăn ấm (nhúng vào nước ấm rồi vắt khô) lên chỗ khớp xương bị đau. Có thể ngâm vào nước ấm, tắm rội nước ấm, hay ngâm người trong bồn tắm có nước ấm. Đôi khi có thể đắp bao nước đá lên khớp xương đau khoảng 20 phút, rồi đắp khăn nước ấm khoảng 20 phút (vật lý trị liệu tại gia).
. Tập thể dục: Nếu đau quá, không cử động được thì nằm nghỉ. Bình thường tập luyện nhẹ nhàng, như đi bộ, tài chi, rất tốt. Tập thể dục giúp khớp xương phong thấp đỡ cứng ngắc. Có thể đi trong mall, đi ngoài công viên, hay đi vòng vòng thăm bà con láng giềng. Nên hỏi ý kiến bác sĩ gia đình trước khi tập thể dục (The Physician and Sportsmedicine, 1995).
Đây là những lời khuyên thêm giúp quý bạn:
. Uống thuốc đều đặn theo lời chỉ dẫn của bác sĩ.
. Ngủ nệm cứng, tốt hơn nệm mềm.
. Tránh ngồi trên ghế có nệm quá mềm.
. Tránh leo cầu thang.
. Sàn nhà quang đãng để đỡ bị té ngã.
. Nếu cần dùng những phương cách như: chống gậy, walker.. đều tốt, giúp tránh khỏi té ngã, gây thương tích.
Và sau hết:
Giải pháp cuối cùng trị phong thấp-viêm khớp xương là giải phẫu: mục đích gọt rửa các khớp xương, hoặc thay thế những khớp xương háng hay đầu gối bằng bộ phận plastic hay kim loại.
Bác Sĩ Trần Mạnh Ngô, M.D., Ph.D., FAAFP; E-mail: [email protected]; Fax: (714) 547-4968; Điện thoại: (714) 547-3915.
Gửi ý kiến của bạn
