TCPV đang cân nhắc, xem xét các quy định cấm người vô gia cư cắm trại, dựng lều trên đường phố và công viên công cộng. Phán quyết sẽ được đưa ra vào cuối tháng 6 năm nay. (Nguồn:pixabay.com)
Các thẩm phán Tối Cao Pháp Viện (TCPV) Hoa Kỳ phải đối mặt với cuộc khủng hoảng vô gia cư trong vụ kiện liên quan đến chính sách chống lối sống lang thang (anti-vagrancy) của một thành phố phía tây nam Oregon. TCPV sẽ xem xét, xác định tính hợp pháp của các luật mà nhiều địa phương áp dụng để cấm người vô gia cư cắm trại, dựng lều trên đường phố và công viên công cộng, theo Reuters.
Các thẩm phán đã nghe các lập luận trong đơn kháng cáo của thành phố Grants Pass về phán quyết của tòa án cấp dưới cho rằng việc thi hành các sắc lệnh chống lối sống lang thang đối với người vô gia cư là vi phạm Tu Chính Án Số Tám của Hiến Pháp Hoa Kỳ cấm các hình phạt bất thường và tàn bạo.
Một số thẩm phán bảo thủ có vẻ như nghi ngờ về quyết định của tòa án cấp dưới hoặc gợi ý rằng có cách khác cho những người vô gia cư theo đuổi con đường pháp lý. Các thẩm phán cấp tiến lại có vẻ đồng tình với quan điểm của các bên nguyên đơn và sẵn lòng ủng hộ những người vô gia cư. Tòa án có tỷ số 6-3, với đa số là bảo thủ.
Những người ủng hộ người vô gia cư cho biết những luật như thế này biến người ta thành tội phạm chỉ vì họ là người vô gia cư và vì những việc mà họ không thể không làm, chẳng hạn như ngủ ở nơi công cộng. Họ đề cập đến phán quyết của TCPV năm 1962 rằng Tu Chính Án Số Tám cấm trừng phạt ai đó dựa trên cương vị/ tình trạng (status) của họ.
Chánh án bảo thủ John Roberts nói với Kelsi Corkran, luật sư bào chữa cho nguyên đơn: “Tôi nghĩ một số người đang gặp khó khăn trong việc phân biệt giữa hoàn cảnh và hành vi,” đồng thời nêu lên nghi ngờ rằng liệu ‘vô gia cư’ (homelessness) có thể được coi là một ‘cương vị’ (status) để cấm thực thi luật của địa phương hay không.
Roberts nói: “Quý vị có thể xóa bỏ tình trạng vô gia cư ngay lập tức nếu chuyển đến một nơi ở nào đó, hoặc nếu tình huống có thay đổi.”
Các thẩm phán TCPV đã bắt đầu nghiên cứu và thảo luận về tình trạng vô gia cư, một vấn đề xã hội phức tạp và khó khăn khiến các viên chức đau đầu trong suốt thời gian qua, khi nhiều thành phố đang phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt nhà ở giá bình dân. Theo ước tính của chính phủ Hoa Kỳ, có hơn 600,000 người vô gia cư lang thang trên đường phố hàng đêm.
Vụ kiện xoay quanh 3 sắc lệnh ở Grants Pass, một thành phố có khoảng 38,000 dân ở phía tây nam Oregon. Tất cả các quy định đều cấm ngủ trên đường phố, ngõ hẻm và công viên mà sử dụng chăn hoặc tấm trải. Những người vi phạm sẽ bị phạt 295 MK, tái vi phạm có thể bị truy tố hình sự và bị phạt tù lên tới 30 ngày.
Thẩm phán Sonia Sotomayor đã hỏi Theane Evangelis, luật sư của Grants Pass: “Chúng ta sẽ xua đuổi họ về đâu nếu mọi thành phố, làng mạc, thị trấn đều ban hành những quy định không một chút lòng trắc ẩn như thế này? Họ phải ngủ ở đâu? Hay là họ phải tự sát quách cho xong, chứ không cần phải ngủ?”
“Đây là một câu hỏi phức tạp về chính sách,” Evangelis trả lời.
Sotomayor ngắt lời và hỏi, “Có gì phức tạp khi để mặc người ta nằm đại ở xó xỉn nào đó ngoài trời, đắp chăn và chợp mắt, vì họ không có chỗ ngủ?”
Thẩm phán Elena Kagan nói với Evangelis rằng sắc lệnh của thành phố “đi quá xa” so với việc tìm cách giải quyết các khu bị chiếm dụng và an toàn công cộng, đồng thời khiến người vô gia cư “nằm ở đâu đó đắp chăn ngủ thôi cũng là phạm tội,” và thêm rằng “Có vẻ như quý vị đang biến một tình trạng trở thành tội phạm.”
Luật sư của Bộ Tư Pháp Edwin Kneedler, người đại diện cho chính quyền của Tổng thống Joe Biden, đã đồng ý với các nguyên đơn rằng thành phố không thể áp đặt một “lệnh cấm tuyệt đối” đối với việc ngủ trong thành phố - thực ra là hình hóa tình trạng vô gia cư - nhưng đề nghị rằng lệnh của tòa án cấp dưới là quá rộng và cần được xem xét lại.
Một số thẩm phán bảo thủ gợi ý rằng một giải pháp thay thế dành cho những người vô gia cư tin rằng họ bị cáo buộc hoặc buộc tội một cách bất công theo luật địa phương, đó là đưa ra lập luận về “sự cần thiết,” tức là họ làm vậy vì không còn sự lựa chọn nào khác, điều này có thể giúp giảm bớt trách nhiệm pháp lý của họ.
Vụ việc bắt đầu vào năm 2018, ba người vô gia cư đã đệ đơn kiện tập thể nhằm tìm cách ngăn chặn các biện pháp cấm ngủ nơi công cộng ở Grants Pass. Một trong những nguyên đơn đã qua đời.
Thẩm phán Tòa Phụ Thẩm (Magistrate Judge) Mark Clarke đã ra phán quyết rằng “chính sách và biện pháp trừng phạt người vô gia cư” của thành phố vi phạm Tu Chính Án Số Tám và cấm thực thi các quy định chống lối sống lang thang. Tòa Phúc Thẩm Khu Vực 9 có trụ sở tại San Francisco đã giữ nguyên phán quyết của Clarke đối với các quy định đó. Phán quyết của TCPV dự kiến sẽ được đưa ra vào cuối tháng 6.
Gửi ý kiến của bạn
