Dù hiếm khi xảy ra thương vong do máy bay bay qua các vùng nhiễu động, chúng ta vẫn nên cài dây an toàn trong suốt chuyến bay để đảm bảo an toàn, vì ‘hiếm khi xảy ra’ không có nghĩa là ‘không bao giờ xảy ra.’ (Nguồn: pixabay.com)
Hôm thứ Ba (21/5), một hành khách người Anh đã tử vong và nhiều người khác bị thương trên chuyến bay của hãng hàng không Singapore Airlines bay từ London đến Singapore. Vụ việc đã chỉ ra những nguy hiểm tiềm tàng của hiện tượng vùng nhiễu động trên không (air turbulence). Nhưng vì sao lại có các vùng nhiễu động? Hiện tượng này nguy hiểm đến mức nào? Và liệu cuộc khủng hoảng khí hậu có khiến các đợt nhiễu động xảy ra thường xuyên và nghiêm trọng hơn không?
Thương vong do các đợt nhiễu động có thường xảy ra?
Các trường hợp tử vong do máy bay bay qua vùng nhiễu động đối với các chuyến bay thương mại quốc tế là rất hiếm. Lý do là vì phi công thường có thể đưa ra cảnh báo trước về hầu hết các vùng nhiễu động, và phi hành đoàn sẽ đảm bảo rằng tất cả mọi người trên máy bay đều được thắt dây an toàn.
Ngược lại, trên các máy bay tư nhân và thương gia nhỏ hơn, thương tích và tử vong do bay qua vùng nhiễu động xảy ra thường xuyên hơn, chủ yếu là do hiện tượng này khiến máy bay bị rơi. Chỉ trong hơn một thập niên, Hội Đồng An Toàn Chuyển Vận Quốc Gia (National Transportation Safety Board, NTSB) đã ghi nhận hơn 100 trường hợp bị thương và hàng chục trường hợp tử vong trên các chuyến bay nội địa.
Trên các máy bay lớn hơn, mặc dù tử vong hiếm khi xảy ra, nhưng vùng nhiễu động vẫn có nguy cơ gây chấn thương cho hành khách nếu không được thắt dây an toàn hoặc trong trường hợp bị đồ vật va đập vào người. Phi hành đoàn là những người có nguy cơ bị thương lớn nhất, do họ phải di chuyển tới lui nhiều trong quá trình phục vụ.
Vậy vùng nhiễu động là gì và làm thế nào để có thể tránh được?
Vùng nhiễu động hình thành khi các luồng không khí có nhiệt độ, áp suất hoặc vận tốc khác nhau va chạm với nhau. Điều này giống như khi tàu thuyền bất ngờ gặp phải vùng nước động. Một số điều kiện thời tiết và địa lý như giông bão, các dãy núi và sự xuất hiện của một số loại mây có thể báo hiệu trước rằng sẽ có vùng nhiễu động phía trước. Tuy nhiên, còn có loại nhiễu động gọi là “vùng nhiễu động trời trong” (clear-air turbulence), có thể xuất hiện mà chẳng có dấu hiệu cảnh báo trước, khiến các phi công bất ngờ.
Theo Stuart Fox, giám đốc kỹ thuật và điều hành chuyến bay của cơ quan hàng không toàn cầu Iata, các dự báo thời tiết có thể cảnh báo khả năng hình thành vùng nhiễu động trời trong bằng cách xem xét những nơi nào đang là ranh giới giữa hai khối không khí có nhiệt độ và độ ẩm khác nhau, hoặc khi nào có những luồng không khí thổi luồn qua các dãy núi. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh rằng vùng nhiễu động trời trong là không thể nhìn thấy được, và cường độ cũng như phương hướng của các luồng không khí có thể thay đổi nhanh chóng. Các dự báo thì chỉ có thể chỉ ra khả năng hình thành vùng nhiễu động. Những thay đổi bất ngờ trong các luồng không khí này còn được gọi là hiện tượng ‘gió đứt tầng thấp’ (wind shear), có thể khiến máy bay bị chệch hướng, mất độ cao nhanh chóng hoặc chao đảo dữ dội.
Các phi công hiện có thể sử dụng các báo cáo từ các máy bay đi trước, kết hợp với các hệ thống dự báo để cố gắng tránh vùng nhiễu động. Dù vậy, trong một số trường hợp, chẳng hạn như ở khu vực đang có giông bão, họ có thể rất khó để tránh được, vì các cụm bão có thể trải dài tới hơn 50 hải lý.
Khủng hoảng khí hậu có khiến hiện tượng nhiễu động này nghiêm trọng hơn không?
Câu trả lời là ‘Có’ – ít nhất là theo một nghiên cứu. Các khoa học gia tại Đại học Reading đã thực hiện một nghiên cứu, và nhận thấy rằng nhiệt độ cao hơn do cuộc khủng hoảng khí hậu đang làm gia tăng đáng kể số lượng vùng nhiễu động đối với các chuyến bay xuyên Đại Tây Dương. Theo kết quả nghiên cứu, số lượng vùng nhiễu động mạnh đã tăng 55% trong khoảng thời gian từ 1979 đến 2020, nguyên nhân là do sự thay đổi trong vận tốc gió ở độ cao lớn. Giáo sư Paul Williams, một trong những tác giả của nghiên cứu, khuyến nghị ngành hàng không nên đầu tư vào các hệ thống dự báo và phát hiện vùng động tốt hơn.
Hành khách có nên quá lo lắng?
Mặc dù các đợt nhiễu động chắc chắn sẽ khiến hành khách lo lắng và sợ hãi. Tuy nhiên, ngoại trừ vụ tai nạn đáng tiếc trên chuyến bay SQ321 của Singapore Airlines vừa qua, các trường hợp thương vong nghiêm trọng do bay qua vùng nhiễu động đối với các chuyến bay thương mại lớn là rất hi hữu. Trường hợp tử vong do máy bay bay qua vùng nhiễu động gần đây nhất xảy ra vào năm 1997, trên chuyến bay của United Airlines từ Tokyo đến Honolulu. Hầu hết các hãng hàng không đều khuyên hành khách nên cài dây an toàn trong suốt chuyến bay để đảm bảo an toàn, và đây là lời khuyên nên tuân thủ.
Nguyên Hòa biên dịch
Nguồn: “What causes air turbulence and is the climate crisis making it worse?” được đăng trên trang TheGuardian.com.
Send comment
