Quyết định từ chức của Bộ trưởng Tài chánh Chrystia Freeland không chỉ gây chấn động chính trường Canada mà còn làm dấy lên những câu hỏi lớn về khả năng lãnh đạo của Thủ tướng Justin Trudeau trong thời gian tới. Với áp lực gia tăng từ cả các đối thủ chính trị lẫn trong nội bộ đảng, tương lai của Đảng Tự do đang mờ mịt và bấp bênh. (Nguồn: Chụp lại từ YouTube)
OTTAWA – Hôm thứ Hai (16/12), Bộ trưởng Tài chánh Canada Chrystia Freeland đã bất ngờ tuyên bố từ chức sau những bất đồng dai dẳng với Thủ tướng Justin Trudeau, bao gồm cả cách ứng phó với nguy cơ Hoa Kỳ áp thuế. Quyết định của bà Freeland giáng một đòn bất ngờ vào chính phủ vốn đã không được lòng dân của Trudeau, theo Reuters.
Freeland cho biết bà đưa ra quyết định từ chức sau một buổi họp căng thẳng với Trudeau vào thứ Sáu tuần trước. Trong cuộc họp, Thủ tướng đã yêu cầu bà chuyển sang một chức vụ thấp hơn, chịu trách nhiệm về quan hệ Canada-Hoa Kỳ nhưng không có thực quyền – có thể coi là giáng chức. Hai bên đã tranh cãi suốt nhiều tuần qua, đặc biệt liên quan đến việc chi tiêu ngân sách và chiến lược tài chánh.
Quyết định này đã gây chấn động chính trường Canada khi bà Freeland rời ghế chỉ vài giờ trước khi bà dự kiến công bố bản cập nhật kinh tế mùa thu trước Quốc hội.
Ngay sau khi Freeland từ chức, Dominic LeBlanc, Bộ trưởng An toàn Công cộng và đồng minh thân cận của Thủ tướng Trudeau, đã được chỉ định làm tân Bộ trưởng Tài chánh để nhanh chóng ổn định nội các.
Sau sự việc, Trudeau tham dự một buổi gây quỹ của Đảng Tự do ở Ottawa, cho biết: “Hôm nay rõ ràng là một ngày đầy biến động. Không được suôn sẻ chút nào,” và chia sẻ rằng được làm Thủ tướng là vinh dự lớn nhất trong cuộc đời ông.
Việc Freeland từ chức ở tuổi 56 được xem là một trong những cuộc khủng hoảng lớn nhất mà Trudeau phải đối mặt kể từ khi lên nắm quyền vào năm 2015. Không chỉ mất đi một đồng minh quan trọng, ông còn phải đối mặt với nguy cơ thất bại trước đảng Bảo thủ đối lập trong cuộc bầu cử tiếp theo.
Đảng Tự do (Liberal Party) hiện đang phải đối mặt với những thách thức chính trị to lớn. Theo các cuộc thăm dò dư luận gần đây, đảng này đang trên đà thất bại trong cuộc bầu cử sắp tới, trễ nhất là vào tháng 10 năm 2025. Nhiều nghị sĩ trong đảng đã bày tỏ lo ngại về sự sụt giảm uy tín của chính phủ sau khi mất hai ghế an toàn trong các cuộc bầu cử đặc biệt.
Phát biểu trên CBC, Peter Julian, lãnh đạo đảng Dân chủ Mới (NDP) tại Hạ viện, cảnh báo rằng đảng của ông có thể sẽ ủng hộ một cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm nhằm hạ bệ Trudeau vào đầu năm sau, nếu Thủ tướng không chịu từ chức. Julian cho hay:“Chúng tôi không thể cứ tiếp tục như vậy hoài,”đồng thời bày tỏ mong muốn rằng Trudeau sẽ rời nhiệm sở trước thời điểm cuối tháng 2, đầu tháng 3 năm 2025.
Lãnh đạo đảng NDP Jagmeet Singh cũng ủng hộ việc Trudeau từ chức, nhấn mạnh rằng: “Chính phủ hiện tại không còn đáp ứng được nguyện vọng của người dân Canada.”
Nhà lãnh đạo đảng Bảo thủ Pierre Poilievre cũng lên tiếng chỉ trích chính phủ của Thủ tướng Trudeau: “Không thể chấp nhận được cái chính phủ hỗn loạn, chia rẽ và yếu kém thế này nữa, đặc biệt khi chúng ta đối mặt với nguy cơ thuế quan 25% từ đối tác thương mại lớn nhất của mình.”
Jonathan Malloy, giáo sư về khoa học chính trị tại Đại học Carleton, nhận xét: “Liệu Thủ tướng có trụ lại được không? Có thể, nhưng ông ấy đang đối mặt với những áp lực không nhỏ chút nào. Việc này có thể khiến ông ấy mất ghế."
Theo Nik Nanos, người sáng lập công ty thăm dò Nanos Research, đây thực sự là một cuộc khủng hoảng lãnh đạo. Đảng Tự do không có cơ chế rõ ràng để thay thế Thủ tướng, trừ khi xảy ra một cuộc đảo chính trong nội bộ của họ.
Theo các nguồn tin nội bộ, nguyên nhân chính dẫn đến sự rạn nứt giữa Freeland và Trudeau xoay quanh một số chính sách áp dụng các biện pháp giảm thuế tạm thời và tăng chi tiêu nhằm kích thích nền kinh tế. Freeland cho rằng các biện pháp này là “những trò chơi chính trị hao tài tốn của” mà Canada không thể gánh vác nổi nếu xảy ra chiến tranh thuế quan với Hoa Kỳ.
Trong một lá thư gửi Trudeau được công bố trên mạng xã hội X, Freeland viết: "Trong mấy tuần qua, tôi và ông đã bất đồng sâu sắc về con đường tốt nhất để đưa Canada tiến lên. Mối đe dọa từ các mức thuế mới của Hoa Kỳ là một hiểm họa khôn lường. Trước tình hình này, chúng ta cần giữ vững nguồn lực tài chánh ngay từ bây giờ để có đủ dự trữ khi lỡ sa chân vào chiến tranh thương mại. Điều đó cũng có nghĩa là phải tránh xa những biện pháp chi tiêu chính trị tốn kém mà chúng ta không gánh nổi.”
Freeland là một trong những chính trị gia có ảnh hưởng nhất trong chính phủ Canada. Bà từng đảm nhiệm các vai trò quan trọng như Bộ trưởng Thương mại và Ngoại trưởng trước khi trở thành Bộ trưởng Tài chánh vào tháng 8 năm 2020. Trong thời gian đó, bà đã dẫn dắt các chính sách chi tiêu lớn nhằm giảm thiểu thiệt hại do đại dịch COVID-19 gây ra.
Và không chỉ là một chính trị gia kỳ cựu, bà còn là một cựu nhà báo xuất sắc từng giữ các vai trò biên tập viên cấp cao tại Financial Times, Globe and Mail, và Reuters. Bà là một nhân tố quan trọng trong việc đàm phán lại Hiệp ước mậu dịch Bắc Mỹ (NAFTA) sau khi Trump đe dọa xóa bỏ hiệp ước này.
Trong cùng ngày bà Freeland tuyên bố từ chức, Bộ trưởng Bộ Gia cư Sean Fraser cũng tuyên bố rời khỏi chức vụ vì lý do gia đình. Đến nay, đã có sáu bộ trưởng trong nội các Trudeau từ chức hoặc tuyên bố không tái tranh cử, khiến tình hình chính trường Canada trở nên căng thẳng hơn bao giờ hết.
Send comment
