Thế giới đang chứng kiến một nghịch lý đáng báo động: trong khi trình độ học vấn của con người ngày càng tăng, thì kỹ năng cơ bản của người trưởng thành, đặc biệt là khả năng đọc hiểu và tính toán, lại đang trên đà suy giảm. (Nguồn: pixabay.com)
Quý vị có tự tin rằng mình thông minh hơn một đứa trẻ 10 tuổi không? Dữ liệu mới đây đã chỉ ra thực tế đáng lo ngại: một tỷ lệ đáng kể người trưởng thành ở các quốc gia giàu có sẽ khó lòng trả lời câu hỏi này.
Theo một nghiên cứu được công bố vào ngày 10/12 bởi Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), khoảng 20% người từ 16 đến 65 tuổi có kết quả kiểm tra toán và đọc hiểu không tốt hơn mức kỳ vọng đối với học sinh cuối cấp tiểu học. Điều đáng lo ngại hơn là trong 10 năm qua, trình độ đọc hiểu của người trưởng thành tại nhiều quốc gia đã sụt giảm rõ rệt.
“Khảo sát các Kỹ năng của Người trưởng thành” (Survey of Adult Skills) của OECD được thực hiện mỗi thập niên một lần. Lần khảo sát gần đây, được thực hiện trên 160,000 người từ 31 quốc gia và khu vực, với các bài kiểm tra ngắn về ba lĩnh vực: toán học (numeracy), đọc viết (literacy) và giải quyết khó khăn (problem-solving). Mục tiêu của khảo sát là đo lường xem họ có đủ các kỹ năng cần thiết để làm việc, tham gia các hoạt động xã hội, và có sống tốt trong thế giới thực hay không.
Ở mức độ cơ bản nhất, các bài kiểm tra này đánh giá khả năng đọc và hiểu các cảnh báo trên bao bì thuốc (như aspirin chẳng hạn), hoặc tính toán lượng giấy dán tường cần thiết cho một căn phòng. Ở mức độ cao hơn, bài kiểm tra đánh giá khả năng phân tích và suy luận logic. Thí dụ, người tham gia phải rút ra các kết luận hợp lý từ các biểu đồ hoặc phân tích, dạng thông tin thường gặp trên báo chí.
Kết quả khảo sát cho thấy Phần Lan đạt điểm trung bình cao nhất ở cả ba lĩnh vực (kỹ năng đọc viết, tính toán và giải quyết khó khăn). Hà Lan, Na Uy và Nhật Bản cũng nằm trong nhóm các quốc gia đạt kết quả cao hơn mức trung bình ở tất cả các lĩnh vực. Anh đã cải thiện thứ hạng trên bảng xếp hạng so với 10 năm trước, nhờ vào sự tiến bộ đáng kể của thế hệ trẻ. Trong khi đó, kết quả của Hoa Kỳ đi theo hướng ngược lại.
Tình hình ở các quốc gia như Chile, Ý, Ba Lan và Bồ Đào Nha cũng không mấy khả quan. Gần một nửa số người Chile tham gia khảo sát có kết quả thấp đến mức nằm trong hai nhóm thấp nhất ở cả kỹ năng toán và đọc viết, so với chỉ 8% người Nhật rơi vào nhóm này.
Nhìn tổng quan, bức tranh toàn cảnh cho thấy khuynh hướng đáng lo ngại về sự suy giảm các kỹ năng cơ bản ở người trưởng thành. Trong 10 năm qua, cứ mỗi quốc gia có điểm số tính toán tăng lên, thì lại có một quốc gia khác bị giảm điểm. Đặc biệt, về kỹ năng đọc viết, số quốc gia có điểm số giảm thậm chí còn nhiều hơn số quốc gia có tiến bộ. Sự suy giảm này tập trung chủ yếu ở nhóm có kỹ năng kém nhất – những người vốn đã kém thành thạo nay lại còn đạt điểm thấp hơn so với trước đây. Đồng thời, ở nhiều quốc gia, khoảng cách giữa nhóm người giỏi nhất và nhóm kém nhất ngày càng lớn.
Theo nghiên cứu, tình trạng di cư gia tăng và dân số lão hóa góp phần làm giảm kỹ năng đọc hiểu và tính toán. Di dân nhập cư thường gặp khó khăn trong việc nắm bắt ngôn ngữ mới, nên có kết quả kém hơn trong các bài kiểm tra liên quan đến ngôn ngữ. Đồng thời, tình trạng dân số già đi cũng có ảnh hưởng không tốt: theo dữ liệu, trình độ làm toán và đọc hiểu tốt nhất là vào khoảng 30 tuổi, sau đó giảm dần theo thời gian.
Tuy nhiên, ngay cả khi đã trừ hao những yếu tố này, điểm số đọc viết ở nhiều quốc gia vẫn tiếp tục giảm. Andreas Schleicher, người đứng đầu bộ phận giáo dục và kỹ năng tại OECD, cho rằng nguyên nhân có thể là người lớn ngày nay không còn dành thời gian để đọc các văn bản dài và phức tạp như trước đây. Thay vào đó, họ dành nhiều thời gian hơn cho những nội dung chớp nhoáng, ngắn gọn trên các nền tảng như TikTok, đánh mất thói quen đọc và suy ngẫm.
Nghiên cứu của OECD không phải là nghiên cứu duy nhất cho thấy sự cải thiện về các kỹ năng trí tri (cognitive skills) đang chững lại. Trong suốt thế kỷ 20, nhiều nghiên cứu cho thấy điểm số IQ tăng đều đặn qua các thế hệ – hiện tượng này được gọi là “hiệu ứng Flynn” (Flynn effect). Nhưng trong những năm gần đây, khuynh hướng này đã chững lại hoặc thậm chí suy giảm ở một số quốc gia. Mặc dù nguyên nhân chính xác vẫn còn tranh cãi, không ai có thể phủ nhận rằng tư duy linh hoạt sẽ giúp con người dễ dàng vượt qua khó khăn và đạt được thành công.
Cuộc khảo sát của OECD chỉ ra rằng những người đạt điểm cao trong bài kiểm tra thường có thu nhập cao hơn 75% so với những người đạt điểm thấp nhất. Tuy nhiên, các kỹ năng trí tri tốt không chỉ mang lại lợi ích tài chánh. Những người đạt điểm cao còn cho biết họ cảm thấy hạnh phúc hơn và có sức khỏe tốt hơn. Ngược lại, những người có điểm số thấp hơn thường thiếu tin tưởng vào người khác, cảm thấy bị xa lánh khỏi các hoạt động chính trị và xã hội.
VB dịch
Nguồn: “Are adults forgetting how to read?” được đăng trên trang Economist.com.
Send comment
