* Afghan Voice Agency: Mỹ xâm lược Afghanistan để khai thác nguồn tài nguyên khoáng sản.
* Business Insider: Mục đích của cuộc xâm lược Afghanistan có thực sự là vì Osama, hay là vì kho báu?
* Ngoại Trưởng Nga Sergei Lavrov: Taliban vẫn chưa kiểm soát toàn bộ lãnh thổ Afghanistan - cả đất nước Afghanistan đang chìm trong cuộc nội chiến.
* Phó Tổng Thống và Bộ Trưởng quốc phòng Afghanistan không di tản theo Mỹ mà đến thung lũng Panjshir chống lại Taliban
Sau khi Mỹ đem quân vào nước A-Phú Hãn, báo giới phương Tây và khối Ả Rập có bàn về mục đích của Mỹ xâm chiếm nước A-Phú-Hãn. Giới truyền thông cho rằng mục đích Mỹ xâm chiếm nước A Phú Hãn là vì tài nguyên khoáng sản trù phú tại nước này, và ước tính trị giá khoảng từ 1 đến 3 ngàn tỉ Mỹ kim. Thí dụ như bản văn của Business Insider (Mỹ) đặt câu hỏi : "Mục đích của cuộc xâm lược có thực sự là vì Osama, hay là vì kho báu? Was the original impetus for the invasion really Osama,or Mammon? . Hoặc như bản tin của Afghan Voice Agency (AVA- Cơ quan truyền thanh A-Phú-Hãn): Mỹ xâm lược Afghanistan để khai thác nguồn tài nguyên khoáng sản khổng lồ của nước này- US invaded Afghanistan to exploit its vast mineral resources: Scholar. Theo hãng tin Anh Reuters, trong cuộc họp tại Tòa Bạch Ốc vào tháng 7 (2017), TT Trump đã bàn luận với các cố vấn rằng Hoa Kỳ nên yêu cầu chính phủ Afghanistan chia sẻ một phần tài nguyên khoáng sản để đổi lấy sự hỗ trợ của Mỹ. Nhưng trước hết mời bạn đọc lược qua hòa ước Doha ký kết giữa đại diện của Mỹ và đại diện của Taliban vào ngày 29.2.2020 tại Doha, nước Qatar.
* Về nhân vật đại diện cho Taliban tại Hòa Ước Doha 2020
Theo bản tin của báo mạng nước Do Thái, Abdul Ghani Baradar, được phóng thích từ nhà tù tại Pakistan theo yêu cầu của Hoa Kỳ vào năm 2018. Baradar sinh ra ở tỉnh Uruzgan của Afghanistan vào năm 1968, và lớn lên ở Kandahar - nơi khai sinh ra phong trào Taliban. Giống như hầu hết những người Afghanistan, cuộc sống của Baradar đã vĩnh viễn bị thay đổi bởi cuộc xâm lược của Liên Xô vào cuối những năm 1970, điều này đã biến anh ta thành một chiến binh trong lực lượng kháng chiến. Năm 2001 lực lượng Taliban bị đánh bại bởi quân đội Hoa Kỳ, nên Baradar đã lẩn trốn và hoạt động trong ban lãnh đạo của Taliban khi sống lưu vong. Bị bắt tại Pakistan vào năm 2010, Baradar bị giam giữ, do áp lực từ Hoa Kỳ nên anh ta được trả tự do vào năm 2018 và di chuyển đến Qatar.
Tại đây Baradar được bổ nhiệm làm người đứng đầu văn phòng chính trị của Taliban tại Qatar và giám sát việc thương thảo với đại diện của Mỹ hầu chấm dứt chiến tranh và về việc Mỹ rút quân khỏi Afghanistan. Vào tháng 2 năm 2020, Baradar có mặt trong buổi ký kết Hòa Ước Doha, theo đó Mỹ sẽ rút bớt lực lượng của mình; đổi lại, Taliban hứa sẽ không để các phần tử cực đoan sử dụng A Phú Hãn làm căn cứ để tấn công Mỹ hoặc các đồng minh. [1]
Còn theo hãng tin Ả Rập Al Jazeera, Baradar là một trong 4 người trong đó có Mullah Omar, là những người thành lập phong trào Taliban năm 1994. Baradar từng đảm nhiệm nhiều vị trí chủ chốt khi Taliban cai trị Afghanistan từ năm 1996-2001. Khi Mỹ dẫn đầu quân đội đồng minh vào Afghanistan lật đổ chính quyền Taliban ông ta trốn sang Pakistan và sau đó bị bắt gần thành phố Karachi.
Baradar là một nhà chỉ huy quân sự giàu kinh nghiệm và là một chính trị gia sắc bén, đóng một vai trò quan trọng trong việc tổ chức cuộc kháng chiến trong những năm hình thành lực lượng Taliban.[2]
* Hòa ước Mỹ - Taliban tại Doha 29.02.2020
Đại diện của Taliban và quan chức đại diện của Hoa Kỳ đã ký một thỏa hiệp tại thủ đô Doha của Qatar, sau 18 tháng đàm phán nhằm chấm dứt cuộc chiến dài nhất của Mỹ tại Afghanistan. Thỏa hiệp được ký vào thứ Bảy với sự chứng kiến của các quan chức quốc tế.
Hiệp định hòa bình toàn diện bao gồm bốn phần (bao gồm cả phần mở đầu), tuy nhiên về danh xưng trong thỏa hiệp phía Hoa Kỳ viết là " Hồi giáo Tiểu vương quốc Afghanistan không được Hoa Kỳ công nhận là một nhà nước và được biết đến với tên gọi là Taliban-The Islamic Emirate of Afghanistan which is not recognized by the United States as a state and is known as the Taliban."
- Phần mở đầu
1. Các cơ chế đảm bảo và thực thi để ngăn chặn bất kỳ nhóm hoặc cá nhân vào việc sử dụng Afghanistan làm nơi chống lại an ninh của Hoa Kỳ và các đồng minh.
2. Bảo đảm thực thi cơ chế và thông báo thời hạn rút tất cả các lực lượng nước ngoài ra khỏi Afghanistan.
3. Sau khi công bố các bảo đảm cho việc rút hoàn toàn các lực lượng nước ngoài và mốc thời gian dưới sự chứng kiến của quốc tế, rằng đất nước Afghanistan sẽ không được sử dụng làm nơi để chống lại an ninh của Hoa Kỳ Các quốc gia và đồng minh .
4. Một lệnh ngừng bắn vĩnh viễn và toàn diện sẽ là một đề mục trong chương trình nghị sự về đối thoại và đàm phán trong nội bộ của Afghanistan. Những người tham gia đàm phán thuộc Afghanistan sẽ thảo luận về ngày và các phương thức ngừng bắn vĩnh viễn và toàn diện, bao gồm cả việc thực hiện chung các cơ chế, sẽ được công bố cùng với việc hoàn thiện thỏa hiệp trong tương lai về lộ trình chính trị của Afghanistan.
Bốn phần trên có liên quan với nhau và mỗi phần sẽ được thực hiện theo thỏa hiệp riêng theo thời hạn và theo các điều khoản đã thỏa hiệp . Hai phần đầu tiên của thỏa hiệp mở đường cho hai phần cuối cùng. Sau đây là văn bản của thỏa hiệp cho việc thực hiện phần một và hai của điều trên. Cả hai các bên đồng ý rằng hai phần này liên hệ với nhau. ...
Phần I - Hoa Kỳ cam kết rút khỏi Afghanistan tất cả các lực lượng quân sự của Hoa Kỳ, các đồng minh và các đối tác của Liên minh, bao gồm tất cả các nhân viên dân sự phi ngoại giao, an ninh tư nhân của các nhà thầu, huấn luyện viên, cố vấn và nhân viên dịch vụ hỗ trợ trong vòng mười bốn (14) tháng sau thông báo về thỏa hiệp này, và sẽ thực hiện các biện pháp sau về vấn đề này:
A. Hoa Kỳ, các đồng minh và đồng minh sẽ thực hiện các biện pháp đầu tiên trong vòng một trăm ba mươi lăm (135) ngày: 1) Họ sẽ giảm số lượng lực lượng Hoa Kỳ ở Afghanistan xuống còn tám nghìn sáu trăm (8.600) và giảm số lượng đồng minh và Liên minh theo tỷ lệ của các lực lượng này. 2) Hoa Kỳ, các đồng minh và Liên minh sẽ rút tất cả lực lượng của họ khỏi năm (5) căn cứ quân sự.
B. Với cam kết và việc thực hiện đối với các nghĩa vụ của Tiểu vương quốc Hồi giáo Afghanistan không được Hoa Kỳ công nhận là một nhà nước và được gọi là Taliban trong Phần hai của thỏa hiệp, Hoa Kỳ, các đồng minh và Liên minh sẽ thực hiện những điều sau: 1) Hoa Kỳ, các đồng minh và Liên minh sẽ hoàn thành việc rút tất cả các lực lượng còn lại ra khỏi Afghanistan trong vòng 9 tháng rưỡi còn lại (9,5). ...
C. Hoa Kỳ cam kết bắt đầu ngay lập tức làm việc với tất cả các bên liên quan về một kế hoạch gấp rút thả các tù nhân quân sự và chính trị như một biện pháp xây dựng lòng tin với sự phối hợp và chấp thuận của tất cả các bên có liên quan. Một con số lên đến năm nghìn (5.000) tù nhân Taliban và tối đa một nghìn (1.000) tù nhân của phía bên kia sẽ được phóng thích vào ngày 10 tháng 3 năm 2020. Các bên liên quan có trách nhiệm sẽ thả tất cả các tù nhân còn lại trong quá trình ba tháng tiếp theo. Hoa Kỳ cam kết hoàn thành mục tiêu này. Cam kết thực hiện các trách nhiệm được đề cập trong thỏa hiệp này để các tù binh sau khi được phóng thích chúng không gây ra mối đe dọa cho an ninh của Hoa Kỳ và các quốc gia và đồng minh. "..."
"Signed in Doha, Qatar on February 29, 2020, which corresponds to Rajab 5, 1441 on the Hijri Lunar calendar and Hoot 10, 1398 on the Hijri Solar calendar, in duplicate, in Pashto, Dari, and English languages, each text being equally authentic". [3]
* Phản ứng về hòa ước Doha
Tóm lược theo hãng tin của Qatar Al Jazeera:
- Bộ trưởng Ngoại giao Qatar: “Chúng tôi hy vọng thỏa hiệp lịch sử này sẽ góp phần đạt được hòa bình, ổn định và thịnh vượng trong khu vực và trên thế giới".
- Bộ Trưởng Ngoại giao Ả Rập Xê- hy vọng thỏa thuận này sẽ dẫn đến một lệnh ngừng bắn toàn diện và vĩnh viễn cũng như hòa bình trên toàn quốc ở Afghanistan.
- Khối NATO: "Những tiến bộ gần đây về hòa bình đã dẫn đến việc giảm bạo lực và mở đường cho các cuộc đàm phán nội bộ Afghanistan… để đạt được một thỏa hiệp hòa bình toàn diện. Chúng tôi kêu gọi Taliban nắm lấy cơ hội này vì hòa bình."
-Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres gọi thỏa hiệp là một bước phát triển quan trọng nhằm đạt được một giải pháp chính trị lâu dài ở Afghanistan, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì giảm bạo lực trên toàn quốc.
- TT Trump - Phát biểu tại một cuộc họp báo ở Tòa Bạch Ốc, TT Trump nói rằng các nước láng giềng của Afghanistan nên giúp duy trì sự ổn định sau thỏa hiệp . “Sau ngần ấy năm đã đến lúc phải đưa mọi người của chúng ta trở về nhà. Chúng tôi muốn đưa mọi người trở về nhà, ”ông Trump nói. “Chúng tôi vừa ký một thỏa thuận đặt chúng tôi vào tình thế phải hoàn thành nó và giảm xuống gần 8.000 quân,” Trump nói thêm. “Nếu điều tồi tệ xảy ra, chúng tôi sẽ quay trở lại… quay trở lại với một lực lượng mà chưa ai từng thấy,-“If bad things happen we’ll go back … go back with a force like nobody has ever seen,” Trump said."
- Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo- Phát biểu tại buổi lễ ở Doha trước đó, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã kêu gọi Taliban tôn trọng các cam kết của mình. “Tôi biết sẽ có một sự cám dỗ để tuyên bố chiến thắng, nhưng chiến thắng cho người Afghanistan sẽ chỉ đạt được khi họ có thể sống trong hòa bình và thịnh vượng,” Pompeo nói. Pompeo cho biết ông vẫn xúc động trước các cuộc tấn công ngày 11 tháng 9 và tự hào về những gì Mỹ đã đạt được ở Afghanistan mặc dù ông ta nhấn mạnh rằng Mỹ cần phải thực tế về các lựa chọn của mình.[4]
* "Cả đất nước Afghanistan đang chìm trong cuộc nội chiến"
Phía chính giới nước Nga không phê bình cách người Mỹ di tản mà đưa ra nhận xét về "nội tình intra-Afghanistan". Theo trang mạng của Bộ Ngoại Giao Nga lưu bản văn của Bộ Trưởng Ngoại Giao Nga Sergei Lavrov trả lời câu hỏi của phía báo giới về tình hình của Afghanistan.
- Câu hỏi của phóng viên: Hiện nay Mạc-Tư-Khoa liệu đã sẵn sàng hợp tác với Taliban hay chưa, khi lực lượng này gần như kiểm soát toàn bộ lãnh thổ Afghanistan? Chúng ta có thể giúp họ hầu đạt được sự ổn định và an ninh ở Afghanistan với sự hợp tác của các nước láng giềng không?
- Ngoại Trưởng Nga Sergei Lavrov: " Taliban vẫn chưa kiểm soát toàn bộ lãnh thổ Afghanistan-The Taliban does not yet control the entire territory of Afghanistan. Một số báo cáo cho biết về tình hình ở thung lũng Panjshir, nơi tập trung lực lượng kháng chiến do Phó Tổng thống Amrullah Saleh và Ahmad Massoud lãnh đạo. Cả đất nước Afghanistan đang chìm trong cuộc nội chiến- the entire nation of Afghanistan was in the grips of a civil war, chúng tôi ủng hộ việc làm cấp thiết hiện nay là phải tổ chức cuộc đối thoại toàn quốc với sự tham gia của tất cả các lực lượng Afghanistan đối lập và các nhóm sắc tộc và tôn giáo tại quốc gia này-nationwide dialogue with the participation of all opposing Afghan forces and ethnic and religious groups in that country.. Chúng tôi ủng hộ một cuộc đối thoại cấp quốc gia để có thể thành lập chính phủ đại diện nhiều thành phần, với sự ủng hộ của công chúng Afghanistan, sẽ có thể tiến hành những thỏa thuận cuối cùng cho quốc gia đa sắc tộc này-we advocate a national dialogue that will make it possible to form a representative government which, with the support of the Afghan public, will proceed to develop the final arrangements for this multi-ethnic country." [5]
* Uẩn khúc trong hòa ước Mỹ-Taliban 2020
Theo hòa ước nêu trên, vì Mỹ " not recognized...as a state " phải chăng đây là cái cớ cho một số phe phái sắc tộc không cùng chính kiến với phe Taliban đã nổi lên chống lại, để rồi " cả nước đang chìm trong cuộc nội chiến" ?
Và về dòng chữ " The obligations of ... the Talibanthe formation of the new post-settlement Afghan Islamic government as determined by the intra-Afghan dialogue and negotiations " ghi trong hòa ước, nhưng một khi Taliban không " thành lập chính phủ đại diện nhiều thành phần" sắc tộc thời "cuộc nội chiến" sẽ khó chấm dứt? (Afghanistan có khoảng 31 triệu dân , 42% là người Pashtun, 27% người Tajik, 9% người Hazara, 9% người Uzbek, 4% người Aimak, 3% người Turkmen, 2% người Baloch và 4% nhóm khác )
Dựa theo các bản tin từ Âu sang Á châu, khi quân Taliban chiếm hầu hết các tỉnh, nhưng riêng tỉnh Panjshir vẫn an toàn (nằm trong thung lũng cùng tên) và tất cả các tổ chức của nhà nước trong tỉnh này vẫn hoạt động bình thường, người dân nơi đây đã được chuẩn bị để đối phó với mọi cuộc tấn công của Taliban. Khu vực này chủ yếu bao gồm các tộc người Tajik sinh sống tại nơi được gọi là thành trì bất khả xâm phạm ở Thung lũng Panjshir (trước 2001 chống Mỹ và chống Taliban-the Northern Alliance, who fought the Taliban and U.S. forces- được phía Ấn Độ kín đáo cung cấp vũ khí). Thành phần sắc tộc của các khu vực mà Liên minh phương Bắc chủ yếu là người Tajiks, Hazaras và Uzbek. Không một nhóm sắc tộc nào cảm thấy thoải mái dưới sự thống trị của Taliban thuộc sắc tộc Pashtun. Trước khi quân Taliban tiến chiếm Kabul, Tướng Bismillah Mohammadi Bộ Trưởng Quốc Phòng Afghanistan cùng với một số đơn vị quân đội do Mỹ huấn luyện đã di chuyển đến khu vực "bất khả xâm phạm tại Thung lũng Panjshir" này, ngoài phía quân đội còn có một số quan chức chính phủ Afghanistan đến đây để chống lại Taliban theo RFI con số lên đến cả ngàn người. Hiện tại lực lượng chống đối này do Phó Tổng thống Amrullah Saleh và Ahmad Massoud, con trai cố thủ lĩnh Liên minh Phương Bắc lãnh đạo hoạt động với danh xưng là Mặt Trận Quốc Gia Kháng Chiến - National Front of Resistance (NFR). Mới đây tổ chức kháng chiến này lên tiếng kêu gọi Mỹ cung cấp vũ khí cho họ để chống lại Taliban. Còn theo bản văn do hãng tin Pháp AFP loan tải dựa theo phát ngôn viên của Mặt Trận rằng: "Chúng tôi sẽ không cho phép Taliban tiến vào thung lũng Panjshir, chúng tôi sẽ chống cự lại chúng, và sẽ chiến đấu bằng mọi giá ".[6]
Tại Mỹ, theo báo mạng New York Post (20.8.2010)- Cuộc chiến giành Afghanistan có thể không hoàn toàn kết thúc. Một cựu quan chức cấp cao của chính phủ Afghanistan cho biết hôm thứ Sáu rằng các chiến binh kháng chiến - thuộc thành viên mujahideen và cấp chỉ huy có liên hệ với Liên minh phương Bắc đã chiến đấu giành được ba quận khỏi sự kiểm soát của Taliban, ba quận này thuộc tỉnh Baghlan phía Đông Bắc. Các chiến binh địa phương, thường được gọi là lực lượng công khai nổi dậy, đã sử dụng vũ khí của chính họ để giành lại quyền kiểm soát các quận Banu, Pol-e-Hesar và De Salah trong tỉnh . Cựu quan chức này cho biết: “Cuộc tiến công vẫn tiếp tục hướng tới Kenjan ở Bắc Salang-The advance continues towards Khenjan in North Salang now”, đồng thời cho biết rằng người dân địa phương đã nhanh chóng gỡ bỏ lá cờ của Taliban ở các khu vực bị chiếm lại-locals were quick to remove the Taliban flag in the re-captured regions."[7]
* Khác biệt về cuộc di tản giữa hai cuộc chiến
Vào ngày Đại sứ Mỹ tại Việt Nam rời Sài Gòn mang theo lá cờ Mỹ tại tòa đại sứ (30.4.75) và Sài gòn đổi chủ, tất cả quân nhân và viên chức dân sự Mỹ rời khỏi Việt Nam, toàn miền Nam đặt dưới sự thống trị của CSVN. Tại Kabul sau khi lá cờ Mỹ tại tòa đại sứ hạ xuống (15.8.2021) thì quân nhân Mỹ tại phi trường Kabul từ con số 2500 tăng lên trên 5800 để bảo vệ cuộc di tản... Phải chăng Mỹ thiếu chuẩn bị cho cuộc di tản này trong khi trước đó 33 ngày (13.7.2021) phía Bộ Ngoại Giao Mỹ đã gửi điện văn cảnh báo nhân viên thuộc cấp tại Afghanistan rằng "Cuộc tiến công của Taliban sắp xảy ra và quân đội Afghanistan có thể không ngăn chặn được-the Taliban’s advance was imminent and Afghanistan’s military may be unable to stop it." [8] . Và như trên "cả đất nước Afghanistan đang chìm trong cuộc nội chiến" - quân nhân, viên chức chế độ cũ một số di tản đến nơi gọi là "thành trì bất khả xâm phạm tại Thung lũng Panjshir" hướng Bắc Afghanistan để chống lại Taliban, tổ chức mà Mỹ "không công nhận là nhà nước ". Phải chăng các sự việc này cũng được coi là một uẩn khúc và liệu thung lũng Panjshir sẽ trở thành khu vực tự trị của Mặt Trận Quốc Gia Kháng Chiến NFR do Phó TT Afghanistan Amrullah Saleh và Ahmad Massoud lãnh đạo? (Tại Iraq trong quá khứ, năm 2003 Mỹ đưa quân xâm chiếm Irap, khu vực miền Bắc Irap trở thành khu vực tự trị của người Kurds và họ thành lập Kurdistan Regional Government mặc dù bị các nước lân bang chống đối).
Còn tiếp.
Đào Văn
Nguồn:
[1]- Thời Báo Do Thái, 16.8.2021 Who is Abdul Ghani Baradar, the man who led the Taliban takeover of Afghanistan?
[2]- Hãng tin Ả Rập Al Jazeera, 25.10.2018:Qatar Afghan Taliban founder Mullah Baradar ‘released’ by Pakistan
[3]- Bộ Ngoại Giao Mỹ 29.2.2020: Agreement for Bringing Peace to Afghanistan
between the Taliban and the United States of America .pdf
between the Taliban and the United States of America .pdf
[4]- Hãng tin Al Jazeera, 29.2.2020: Taliban-US agreement: How the world reacted
[5]- BNGiao Nga 19.8.2021:Foreign Minister Sergey Lavrov’s statement and answers to media
[6]- Hãng tin Pháp AFP, 17.8.2021:Defiant Afghan ex-VP vows new fight with Taliban
[7]- NY Post 20.8.2021:Afghan resistance fighters take back territory from Taliban
[8]- Báo Phố Wall-WSJ 19.8.2021:Internal State Department Cable Warned of Kabul Collapse
Gửi ý kiến của bạn