Hôm nay,  

Nước Ta Có Nhiều Tết

24/01/202500:00:00(Xem: 2290)

Trung-Quang-Tet-1

Bà Trùng Quang và Nữ tài tử Kiều Chinh, nhà báo Duy Sinh, nhà văn Nhã Ca tại Giải Thưởng VVNM 2002 Giải thưởng Việt Báo Viết Về Nước Mỹ 2002 đã trân trọng vinh danh bà Trùng Quang, tác giả bài viết về nước Mỹ "Tôi Đi TìmTự Do, Dân Chủ" được viết khi bà đã 91 tuổi, gửi cho Việt Báo để "hưởng ứng việc cổ võ bà con ta cùng viết lại trang sử củachính cộng đồng mình."

Sinh ngày 1-1- 1912 tại miền Bắc VN, bà Trùng Quang, ngay từnhững năm 40', đã là một nhân vật phụ nữ tiền phong trong các phong trào thanh niên, sinh viên hoạt động xã hội. Tại Hà Nội,bà là hiệu trưởng sáng lập Trường Nữ Công Việt Nữ. Di cư vào Nam từ 1954, bà là hiệu trưởng trường Phương Chính, giảng dạy về Việt ngữ, sinh ngữ, nữ công. Bà cũng là người khai sáng ngành mỹ nghệ làm búp bê Việt Nam với kỹ thuật du nhập từ Nhật và Âu Châu. 

Về sinh hoạt văn học nghệ thuật, nhiều thơ, văn, kịch bản sáng tác của bà Trùng Quang đã được phổ biến từ hơn nửa thế kỷ qua. Tại Hà Nội trước 1954 và Saigon trước 1975, nhiều tác giả danh tiếng đã tham dự các sinh hoạt văn học do bà khởi xướng. Nhiều nghệ sĩ trình diễn nổi tiếng đã là học trò của bà hoặc được bà dẫn dắt lên sân khấu lần đầu.

Vượt biển tới Âu Châu và định cư tại Hoa Kỳ từ 1979, vào tuổi 70'-80' bà vẫn trở lại đại học và sang tuổi 90', vẫn sáng tác. Tết Canh Dần, đã 99 tuổi ta, Bà Trùng Quang vẫn góp bài cho báo xuân Việt Báo, kể về phong tục không phải một mà là 5 cái tết, căn cứ trên những điều tác giả đã chứng kiến trên nửa thế kỷ trước.

 
Nước ta có nhiều ngày Tết. Mỗi Tết có một ý nghĩa riêng, có đôi khi theo thói quen của Trung Hoa ngày xưa. Các lễ Tết gồm có: Tết Nguyên Đán ngày Mồng  Một tháng Giêng, Tết Hàn Thực vào ngày 3 tháng 3 , Tết Đoan Ngọ ngày 5 tháng 5, Tết Trung Thu ngày 15 tháng 8 và Tết Song Thập ngày 10 tháng 10.
 
1. Tết Nguyên Đán

mam-ngu-qua

Mâm ngũ quà ngày Tết Nguyên Đán với năm loại trái cây khác màu sắc, xuất phát từ lý thuyết về ngũ hành: thủy - hỏa
- mộc - kim - thổ những yếu tố tạo nên vũ trụ và sự vận hành.

 
Ngày đầu mùa Xuân, đó là Tết quan trọng vì mỗi người thêm một tuổi. Ngày Tết, con cháu xa gần đều về mừng tuổi ông bà, cha mẹ. Bạn hữu xóm làng đến thăm nhau, tặng quà, chúc tuổi, mừng ngày vui xuân mới. Đêm Giao Thừa, 12 giờ khuya ngày 30 năm cũ, nhà thờ, chùa, đình, đều gióng chuông, trống, đốt pháo báo hiệu năm mới bắt đầu. Ai nấy mắc áo quần mới, trẻ em vui mừng được tiền mừng tuổi. Gia đình xum họp nhớ ơn tổ tiên nên từ lúc giao thừa, trên ban thờ thắp nến đỏ ngát hương thơm dâng cúng xuốt ba ngày đầu năm. Thực phẩm ngày Tết đã được sửa soạn từ mấy tháng trước. Dân quê trồng rau, muối dưa hành, làm mắm, gìn giữ các thứ trái cây để dâng cúng. Thực phẩm quan trọng ngày xưa vào dịp Tết là bánh Chưng và các thứ Mứt ngọt. Trang hoàng ngày Tết là cảnh hoa đào mầu hồng và mai trắng như bông tuyết.
 
Thịt mỡ, dưa hành, câu đối đỏ.
Cây nêu, tràng pháo, bánh chưng xanh.
 
Tết nguyên đán, các trường học đều được nghỉ 15 ngày, có khi 20 ngày để con cháu đủ thì giờ về xum họp với gia đình, thăm quê quán họ hàng. Ý nghĩa Tết

Nguyên Đán là ngày vui xum họp gia đình khi bắt đầu sang tuổi mới, cũng như nghỉ ngơi sau một năm làm lụng xa xôi, vất vả, nhất là nhà nông khi đã thu xong vụ lúa mùa đông.
 
2. Tết Hàn Thực (Mồng 3 tháng 3)
 
Chữ Hàn Thực có nghĩa ăn đồ lạnh là do sự tích của Tầu từ thuở xa xưa, vào ngày 3 tháng 3 âm lịch, thời Xuân Thu bên Trung Quốc. Công Tử Trùng Nhĩ, tức vua

Tấn Văn Công khi gặp hoạn nạn đói khát được ông Giới Tử Thôi nhường phần cơm của mình cho Trùng Nhĩ ăn. Có tích nói là Giới Tử Thôi cắt thịt đùi của chính mình nấu cho Trùng Nhĩ ăn, còn mình thì nhịn đói cả tuần. Sau 19 năm, Trùng Nhĩ trở về làm vua nước Tần. Vua Tần ban thưởng cho tất cả những ai đã một lòng phù trợ khi hoạn nạn, nhưng quên mất Giới Tử Thôi. Giới Tử Thôi không tỏ ý oán hận nhưng từ chức, đưa mẹ về sống ở núi Diều. Lúc vua nhớ lại cho người mời gọi mà không được liền sai đốt rừng. Rừng cháy nhưng Giới Tử Thôi cũng không ra nên hai mẹ con cùng chết cháy. Hôm đó là ngày 3 tháng 3. Nhà vua hối hận, tiếc thương Giới Tử Thôi nên ra lệnh ngày 3 tháng 3 không đốt lửa mà chỉ ăn đồ lạnh. Đó là chuyện của Trung Hoa. Còn đối với nước ta, tại miền Bắc cũng có nghỉ vào đầu tháng 3 vì lúc đó công việc cày cấy lúa mùa Chiêm đã xong:
 
Tháng Giêng ăn Tết ở nhà
Tháng Hai cấy lúa, trồng cà, trồng khoai...
 
Được nhàn hạ ít ngày nên nhớ đến tổ tiên đi thăm mộ (Thanh Minh), về nhà làm cơm cúng bái, vì vậy nên gọi là Tết Tháng Ba. Tại Nhật Bản cũng vui tết vào đầu tháng 3. Đó là lễ hội của bé gái còn gọi là ngày hội búp bê (Hina). Trong ngày
này, các gia đình có con gái hay bày một bộ búp bê (hinaningyo) tượng trưng cung đình. Tại trường học, các bé gái được tập làm những con búp bê Hina bằng giấy.
Vì ngày hội đúng vào mùa hoa đào nở nên người ta còn gọi là Lễ Hội Hoa Đào ( Momo no tseku).
 
Ngày nghỉ lễ, các bé gái mặc kimonovà được gia đình đưa đến chơi ở công viên. Tháng 3 đã có nắng ấm, các bé gái vui chơi trên sân cỏ xanh tươi, dưới những cành hoa đào mầu hồng nhạt. Đàn chim non chuyền từ cành này sang cành khác, các bé gái vui ca bài hát Vui Hội Hoa Đào.
 
3. Tết Đoan Ngũ

Trung-Quang-Tet-2
Tết Đoan Ngũ, các trẻ em được ăn chè ngọt, rượu nếp và các thứ trái cây.
 
Ngày 5 tháng 5 là ngày Tết Đoan Ngũ, cũng gọi là Đoan Dương hay Trùng Ngũ. Đối với ta là lúc các thứ trái cây đều chín. Cây cỏ xanh tươi, nhất là vụ lúa chiêm
đã gặt xong nên nhà nông được nghỉ ngơi ít ngày vui hái trái cây dâng cúng tổ tiên. Theo thường tục, ngày tết đó là ngày giết sâu bọ. Buổi sáng, các trẻ em được ăn chè ngọt, rượu nếp và các thứ trái cây. Lúc 12g. trưa, các bà đi hái các thứ lá cây mang về phơi khô để dành nấu nước uống. Các cụ tin tưởng thứ nước này trị được nhiều bệnh trong dạ dầy (?). Ngày nay, trong ngày Đoan Ngũ, người ta thường ăn rượu nếp, bánh gio và xôi vò.
 
Theo Nhật Bản, ngày 5 tháng 5 là ngày lễ dành cho các bé trai (Kodomo no Hi). Các gia đình có con trai thường dựng một cây sào cao, có treo một con cá chép bằng nylon. Cá nylon bay lượn trên bầu trời xanh lơ, nắng vàng rực rỡ để tỏ ý hùng mạnh của con trai, và trong nhà bày búp bê hình võ sĩ và áo giáp. Ngày đó có riêng một thứ bánh cho các em bé trai.Và theo Trung Quốc, ngày 5 tháng 5 là ngày kỷ niệm ông Khúc Nguyên, một trung thần của nước Sở, do can ngăn Ngũ Hoài Vương không được nên đã uất ức tự trầm tại sông Miệt La, sau khi viết
cuốn sách Ly Tao. Đời sau thương sót nên ngày 5 tháng 5, nước Tầu có tục đua thuyền tại sông Miệt La tỏ ý cứu vớt Khuất Nguyên.
 
4. Tết Trung Thu
 
Ngày 15 tháng 8 âm lịch là ngày Tết Trung Thu. Lúc đó dân quê đã cấy xong vụ lúa Mùa nên được nghỉ ngơi ít ngày để săn sóc cây vườn sau mùa quả chín vào mùa Hè vừa qua.
 
Tết Trung Thu trẻ em rất vui được đốt đèn xếp bằng giấy đủ màu sắc. Có những loại đèn hình con chim, con rùa, con cá.
 
Tết Trung Thu đốt đèn đi chơi
Này hình con rùa
Này hình cá chép,
Ánh nến sáng ngời,
Trên Trời trăng sáng...
 
Các em nhỏ cầm đèn đi dạo vòng quanh, gọi là rước  đèn Trung Thu.
Các thiếu nữ trổ tài nữ công: Cỗ Trung Thu làm nhiều thứ bánh, gọt quả thành hoa, lấy trái cây làm thành những con vật như con thỏ, con rùa... Sau khi rước đèn
được phá cỗ, ăn bánh, ăn chè vào tối ngày 15. Các bà mẹ an vui nhìn con trẻ chơi đùa, hãnh diện ngắm bàn cỗ do tay con gái tổ chức, sửa soạn...Các ông xum họp gia đình bè bạn uống rượu ngắm trăng, ca hát, ngâm thơ, ăn bánh. Những món ăn đặc biệt vào dịp này là ốc nhồi hấp lá gừng, bánh dẻo, bánh nướng.
 
Tháng 8 cũng là mùa hát Trống Quân. Đây là một lối vui ca truyền thống của dân quê miền Bắc VN. Buổi hát được chọn vào ngày 15 hay 16 tháng 8, tổ chức tại một nơi rộng rãi hoặc gần đình làng giữa một bên là nam, một bên là nữ. Khi hát Trống Quân có trống dẫn nhịp. Người ta còn gọi là trống thùng. Trống được cấu tạo như sau: có hai cọc được cắm hai bên, một bên phe nam, một bên phe nữ. Một sợi giây thép được buộc vào hai cọc, chính giữa sợi giây đặt cái thùng, mặt rỗng úp xuống 1 cái lỗ nhỏ, mặt đáy sát sợi giây. Người ta gõ vào đầu dây phía cọc, dây bật vào đáy thùng mà kêu thành tiếng 'thình, thùng, thình
 
Thùng thình, thùng thình,
Trăng Thu sáng cả bầu trời, thùng thình..
Trống Quân ca hát chào người gần xa.
Thùng thình, thùng thình....
Tất cả những điệu hát dân quê đều dùng lối thơ trên 6, dưới 8 như hát Trống Quân, hát Quan Họ, hát ru em v.v..
 
Huyền thoại về vầng trăng Thu có rất nhiều như: Vua Đường Minh Hoàng mơ lên cung Quảng Hàn theo sự tích của Trung Hoa. Dân Chàm có tích thằng Cuội theo
cây thần dược lên ngồi trên mặt trăng. Và có truyện không rõ xuất xứ từ nước nào là một công chúa ưa thích ngắm trăng, rồi một tối, trăng sáng, công chúa dạo chơi nhìn trăng bỗng thấy mình bay bổng lên cung trăng. Đó là Hằng Nga.
 
Thi sĩ Tản Đà Nguyễn Khắc Hiếu cũng có bài thơ về Hằng Nga như sau:
 
Đêm Thu buồn lắm Chị Hằng ơi,
Trần thế em nay chán quá rồi ,
Cung nguyệt có ai ngồi đấy chửa ?
Cành đa xin chị nhắc lên chơi.
Có bầu, có bạn, can chi tủi?
Cùng gió, cùng mây thế mới vui .
Rồi cứ mỗi lần rầm tháng Tám,
Tựa nhau trông xuống thế gian cười !
 
Hiện nay tại nước Mỹ, các chợ của người Á Đông khắp các tiểu bang đều bày bán những hộp bánh Trung Thu. Bánh nướng đủ các loại nhân như thập cẩm, đậu xanh, hạt sen. Bánh dẻo có hai thứ. Thứ không nhân và thứ có nhân bằng hạt sen hay đậu xanh.
 
5. Tết Song Thập
 
Tết Song Thập vào ngày 10 tháng 10. Đó là ngày Tết cuối cùng trong năm. Nơi đồng ruộng, dân nhà nông bận rộn nhưng rất mừng vui vì là mùa gặt lúa tháng 10 (tại miền Bắc Việt có hai mùa gặt lúa: lúa Chiêm vào tháng 5, và lúa Mùa tháng 10). Lúa Mùa ngon, thơm và nhiều loại hơn mùa Chiêm.
 
Tháng Chín thì lúa đỏ đuôi,
Tháng Mười lúa chín vàng phơi khắp đồng.
Tháng Chín thì lúa đỏ đuôi,
Tháng Mười lúa chín gặt nuôi dân nhà.
 
Lúa gặt mang về phơi nắng cho khô rồi xay giã thành gạo. Ở nông thôn VN, ngày này còn được gọi là Tết Cơm Mới. Người ta thường làm bánh dầy, nấu chè kho
để cúng gia tiên. Có nơi tổ chức Tết Cơm Mới tháng 10 (còn gọi là Tết Hạ Nguyên) để nhớ ăn mừng việc gặt hái của vụ mùa đã xong. Tại thành thị, ít để ý đến Tết Song Thập hay Tết Cơm Mới. Riêng các doanh thương cũng bận rộn sửa soạn đồ
hàng để bán vào dịp Tết Nguyên Đán. Tết Song Thập của ta ý nghĩa hẳn tương tự như ngày lễ Thanksgiving tại Mỹ Quốc vậy nên mỗi Thanksgiving, tôi thường cảm nghĩ tới ngày lễ "Dâng Cơm Gạo Mới" tại quê nhà từ trên nửa thế kỷ trước đây.
 
Trùng Quang
 

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Ở Hoa Kỳ, khi nghe đến cụm từ “giáo dục tổng quát,” người ta thường hình dung về những khóa học nhập môn trong các lĩnh vực nghệ thuật, nhân văn, khoa học xã hội, khoa học tự nhiên và toán học. Tùy vào mỗi trường, chương trình này có thể mang những cái tên khác nhau như “chương trình căn bản” (core curriculum) hay “các môn học bắt buộc” (distribution requirements). Ngoài ra, chương trình này đôi khi còn có một tên gọi khác là “giáo dục khai phóng” (liberal education). Hội các trường Cao đẳng và Đại học Hoa Kỳ (American Association of Colleges and Universities, AACU) mô tả đây là chương trình giúp bồi dưỡng “tinh thần trách nhiệm xã hội, cùng với các kỹ năng trí tuệ và thực tiễn vững vàng có thể vận dụng linh hoạt.”
Trong nhiều năm kể từ khi Jeffrey Epstein được phát hiện chết trong phòng giam tại Metropolitan Correctional Center (MCC), New York, giới chức liên bang luôn khẳng định rằng cái chết này là một vụ tự sát. Tuy nhiên, một cuộc điều tra độc lập do CBS News thực hiện đã phơi bày hàng loạt mâu thuẫn giữa các tuyên bố của chính phủ và những gì thực sự hiện ra trong đoạn phim giám sát vừa được công bố.
Cuối mùa Hè năm 1955, Till-Mobley tiễn con trai của bà, Emmett Till 14 tuổi lên một chuyến tàu từ Chicago đến thăm chú và các anh em họ của Emmett ở quê hương Mississippi của bà. Giống như những phụ nữ và đàn ông da đen nói với con cái họ về việc chú ý các điểm dừng giao thông và các cuộc chạm trán khác với cảnh sát, Till-Mobley đã căn dặn Emmett rất kỹ. Bà cho cậu biết cậu đang đi đến một nơi mà an toàn phụ thuộc vào khả năng kiềm chế sự bốc đồng, tính cách không khuất phục của cậu với người da trắng. Linh cảm của người mẹ mang đến trong lòng bà nỗi bất an không giải thích được. Bà đưa cho Emmett chiếc nhẫn bạc của ông Louis Till, cha của cậu. Chiếc nhẫn khắc chữ L.T.
“Đi về Miền Nam, miền hương thơm bông lúa tràn ngập đầy đồng; Đi về Miền Nam, miền xinh tươi đất rộng cùng chung nguồn sống” Và cứ như thế, với tiếng hát trong tâm tưởng, từng đoàn người gồng gánh ra đi. Họ đi về hướng Nam giống như cha ông của mình từ bao nhiêu thế kỷ trước. Bây giờ lại còn một động lực mới và mãnh liệt khác, đó là đi tìm tự do: ‘chúng tôi muốn sống!’, như tên gọi một cuốn phim nổi tiếng của đồng bào di cư sau này. Cuối tháng 6, dù hiệp định đình chiến chưa ký kết nhưng quân đội Pháp và Quốc gia đã rút lui khỏi nhiều địa điểm ở đồng bằng Bắc Việt nên nhiều người bắt đầu di tản về các đô thị, đặc biệt là Hải phòng.
Cõi này ngày càng bất an! Tình trạng hâm nóng toàn cầu đã dẫn tới nhiều thảm họa như bão lụt, hạn hán, mực nước biển dâng cao, dịch bệnh, mất mùa, đói khát lầm than. Chiến tranh thù hận ngày càng hung bạo đã làm cho hàng triệu người thương vong, nhà cửa ruộng vườn bị phá hoại. Các chế độ độc tài, quân phiệt, và nạn kỳ thị sắc tộc đã thẳng tay đàn áp dân lành. Tất cả những điều trên đã dẫn đến thảm trạng bỏ nước đi của hàng triệu người trên thế giới! Theo Population Division of the United Nations Department of Economic and Social Affairs (UNDESA), năm 2024 có tới 304 triệu di dân trên toàn cầu, là một con số tăng gần gấp đôi kể từ năm 1990, khi lúc đó có 154 triệu di dân trên thế giới. Đó là 3.7% tổng dân số địa cầu. Theo Cơ Quan Tị Nạn Liên Hiệp Quốc, tính tới cuối năm 2024, có 43.7 triệu người tị nạn, gồm 6 triệu người tị nạn từ Palestine và 8 triệu người xin được nhận vào quy chế tị nạn trên toàn cầu.
Trong số người Việt, thế hệ thứ nhất có 29% học xong cử nhân hay cao hơn. Thế hệ sinh ra lớn lên tại Hoa Kỳ con số này là 59%. Như thế có thể lý giải là phụ huynh không có cơ hội học cao nhưng khuyến khích con theo đuổi đường học vấn cho tương lai.
Khi các chuyên gia quan ngại về mối quan hệ của giới trẻ với thông tin trực tuyến, họ thường cho rằng giới trẻ tuổi không hiểu biết về phương tiện truyền thông như những người lớn tuổi hơn. Nhưng công trình nghiên cứu dân tộc học do Jigsaw – cơ sở công nghệ của Google - thực hiện lại tiết lộ một thực tế phức tạp và tinh tế hơn: Thế hệ Z, thường được hiểu là những người sinh sau năm 1997 và trước năm 2012, đã phát triển các chiến lược khác biệt rõ rệt để đánh giá thông tin trực tuyến, những chiến lược sẽ khiến bất kỳ ai trên 30 tuổi trở nên bối rối. Họ không tiếp thu thông tin như những người lớn tuổi hơn bằng cách đầu tiên đọc tiêu đề và sau đó là nội dung.
Người Việt Nam không ai xa lạ với từ ‘Gulag’ - trại tù lao động khổ sai khét tiếng của Liên Bang Xô Viết. Ước tính trong khoảng hai thập niên từ 1930-1953, nơi đây giam giữ khoảng 4 triệu tù nhân; 1.5 triệu đã chết trong tù hay sau khi được thả một thời gian ngắn. Gulag từng được xem là địa ngục trần gian, là biểu tượng cho sự tàn bạo của nhà tù cộng sản. Trong những ngày cuối tháng 6, khi mà người dân Mỹ chuẩn bị pháo hoa đón mừng Lễ Độc Lập, cái tên Gulag được sử dụng khi nói đến một nhà tù mới được hình thành ở Florida. Nhà tù này có tên gọi là Alligator Alcatraz. Trong một bài viết được đăng trên trang mạng Amrican Community Media ngày 30/06/2025, nhà báo Laszlo Bartus đã cảnh báo rằng nó sẽ là nhà tù vô nhân đạo nhất thế giới.
Trong hơn bảy mươi năm qua, quan hệ giữa Hoa Kỳ và Iran đã trải qua nhiều bước ngoặt – từ một liên minh chiến lược thời Chiến tranh Lạnh, đến một trong những nước đối đầu gay gắt và kéo dài nhất của thời đại hậu thuộc địa. Bản tóm lược dưới đây ghi lại những cột mốc chính từ năm 1953 đến 2025, nhằm cung cấp một cái nhìn toàn diện về diễn biến phức tạp của quan hệ Hoa Kỳ–Iran trong bối cảnh biến động địa chính trị toàn cầu.
Tháng 5 vừa qua, một chuyến bay từ Johannesburg, Nam Phi đã đáp xuống phi trường Quốc tế Dulles, Hoa Kỳ. Trên phi cơ là khoảng 50 công dân Nam Phi da trắng thuộc cộng đồng Afrikaner. Những người này cho biết sinh kế của họ đang bị đe dọa nghiêm trọng do xã hội ngày càng “kỳ thị người da trắng.” Cách mô tả tình hình Nam Phi như vậy ngay lập tức nhận được sự hưởng ứng mạnh mẽ từ các nhà bình luận cánh hữu có ảnh hưởng ở Mỹ như Tucker Carlson, Charlie Kirk, và Stephen Miller.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.