Hôm nay,  

Nước Ta Có Nhiều Tết

24/01/202500:00:00(Xem: 2291)

Trung-Quang-Tet-1

Bà Trùng Quang và Nữ tài tử Kiều Chinh, nhà báo Duy Sinh, nhà văn Nhã Ca tại Giải Thưởng VVNM 2002 Giải thưởng Việt Báo Viết Về Nước Mỹ 2002 đã trân trọng vinh danh bà Trùng Quang, tác giả bài viết về nước Mỹ "Tôi Đi TìmTự Do, Dân Chủ" được viết khi bà đã 91 tuổi, gửi cho Việt Báo để "hưởng ứng việc cổ võ bà con ta cùng viết lại trang sử củachính cộng đồng mình."

Sinh ngày 1-1- 1912 tại miền Bắc VN, bà Trùng Quang, ngay từnhững năm 40', đã là một nhân vật phụ nữ tiền phong trong các phong trào thanh niên, sinh viên hoạt động xã hội. Tại Hà Nội,bà là hiệu trưởng sáng lập Trường Nữ Công Việt Nữ. Di cư vào Nam từ 1954, bà là hiệu trưởng trường Phương Chính, giảng dạy về Việt ngữ, sinh ngữ, nữ công. Bà cũng là người khai sáng ngành mỹ nghệ làm búp bê Việt Nam với kỹ thuật du nhập từ Nhật và Âu Châu. 

Về sinh hoạt văn học nghệ thuật, nhiều thơ, văn, kịch bản sáng tác của bà Trùng Quang đã được phổ biến từ hơn nửa thế kỷ qua. Tại Hà Nội trước 1954 và Saigon trước 1975, nhiều tác giả danh tiếng đã tham dự các sinh hoạt văn học do bà khởi xướng. Nhiều nghệ sĩ trình diễn nổi tiếng đã là học trò của bà hoặc được bà dẫn dắt lên sân khấu lần đầu.

Vượt biển tới Âu Châu và định cư tại Hoa Kỳ từ 1979, vào tuổi 70'-80' bà vẫn trở lại đại học và sang tuổi 90', vẫn sáng tác. Tết Canh Dần, đã 99 tuổi ta, Bà Trùng Quang vẫn góp bài cho báo xuân Việt Báo, kể về phong tục không phải một mà là 5 cái tết, căn cứ trên những điều tác giả đã chứng kiến trên nửa thế kỷ trước.

 
Nước ta có nhiều ngày Tết. Mỗi Tết có một ý nghĩa riêng, có đôi khi theo thói quen của Trung Hoa ngày xưa. Các lễ Tết gồm có: Tết Nguyên Đán ngày Mồng  Một tháng Giêng, Tết Hàn Thực vào ngày 3 tháng 3 , Tết Đoan Ngọ ngày 5 tháng 5, Tết Trung Thu ngày 15 tháng 8 và Tết Song Thập ngày 10 tháng 10.
 
1. Tết Nguyên Đán

mam-ngu-qua

Mâm ngũ quà ngày Tết Nguyên Đán với năm loại trái cây khác màu sắc, xuất phát từ lý thuyết về ngũ hành: thủy - hỏa
- mộc - kim - thổ những yếu tố tạo nên vũ trụ và sự vận hành.

 
Ngày đầu mùa Xuân, đó là Tết quan trọng vì mỗi người thêm một tuổi. Ngày Tết, con cháu xa gần đều về mừng tuổi ông bà, cha mẹ. Bạn hữu xóm làng đến thăm nhau, tặng quà, chúc tuổi, mừng ngày vui xuân mới. Đêm Giao Thừa, 12 giờ khuya ngày 30 năm cũ, nhà thờ, chùa, đình, đều gióng chuông, trống, đốt pháo báo hiệu năm mới bắt đầu. Ai nấy mắc áo quần mới, trẻ em vui mừng được tiền mừng tuổi. Gia đình xum họp nhớ ơn tổ tiên nên từ lúc giao thừa, trên ban thờ thắp nến đỏ ngát hương thơm dâng cúng xuốt ba ngày đầu năm. Thực phẩm ngày Tết đã được sửa soạn từ mấy tháng trước. Dân quê trồng rau, muối dưa hành, làm mắm, gìn giữ các thứ trái cây để dâng cúng. Thực phẩm quan trọng ngày xưa vào dịp Tết là bánh Chưng và các thứ Mứt ngọt. Trang hoàng ngày Tết là cảnh hoa đào mầu hồng và mai trắng như bông tuyết.
 
Thịt mỡ, dưa hành, câu đối đỏ.
Cây nêu, tràng pháo, bánh chưng xanh.
 
Tết nguyên đán, các trường học đều được nghỉ 15 ngày, có khi 20 ngày để con cháu đủ thì giờ về xum họp với gia đình, thăm quê quán họ hàng. Ý nghĩa Tết

Nguyên Đán là ngày vui xum họp gia đình khi bắt đầu sang tuổi mới, cũng như nghỉ ngơi sau một năm làm lụng xa xôi, vất vả, nhất là nhà nông khi đã thu xong vụ lúa mùa đông.
 
2. Tết Hàn Thực (Mồng 3 tháng 3)
 
Chữ Hàn Thực có nghĩa ăn đồ lạnh là do sự tích của Tầu từ thuở xa xưa, vào ngày 3 tháng 3 âm lịch, thời Xuân Thu bên Trung Quốc. Công Tử Trùng Nhĩ, tức vua

Tấn Văn Công khi gặp hoạn nạn đói khát được ông Giới Tử Thôi nhường phần cơm của mình cho Trùng Nhĩ ăn. Có tích nói là Giới Tử Thôi cắt thịt đùi của chính mình nấu cho Trùng Nhĩ ăn, còn mình thì nhịn đói cả tuần. Sau 19 năm, Trùng Nhĩ trở về làm vua nước Tần. Vua Tần ban thưởng cho tất cả những ai đã một lòng phù trợ khi hoạn nạn, nhưng quên mất Giới Tử Thôi. Giới Tử Thôi không tỏ ý oán hận nhưng từ chức, đưa mẹ về sống ở núi Diều. Lúc vua nhớ lại cho người mời gọi mà không được liền sai đốt rừng. Rừng cháy nhưng Giới Tử Thôi cũng không ra nên hai mẹ con cùng chết cháy. Hôm đó là ngày 3 tháng 3. Nhà vua hối hận, tiếc thương Giới Tử Thôi nên ra lệnh ngày 3 tháng 3 không đốt lửa mà chỉ ăn đồ lạnh. Đó là chuyện của Trung Hoa. Còn đối với nước ta, tại miền Bắc cũng có nghỉ vào đầu tháng 3 vì lúc đó công việc cày cấy lúa mùa Chiêm đã xong:
 
Tháng Giêng ăn Tết ở nhà
Tháng Hai cấy lúa, trồng cà, trồng khoai...
 
Được nhàn hạ ít ngày nên nhớ đến tổ tiên đi thăm mộ (Thanh Minh), về nhà làm cơm cúng bái, vì vậy nên gọi là Tết Tháng Ba. Tại Nhật Bản cũng vui tết vào đầu tháng 3. Đó là lễ hội của bé gái còn gọi là ngày hội búp bê (Hina). Trong ngày
này, các gia đình có con gái hay bày một bộ búp bê (hinaningyo) tượng trưng cung đình. Tại trường học, các bé gái được tập làm những con búp bê Hina bằng giấy.
Vì ngày hội đúng vào mùa hoa đào nở nên người ta còn gọi là Lễ Hội Hoa Đào ( Momo no tseku).
 
Ngày nghỉ lễ, các bé gái mặc kimonovà được gia đình đưa đến chơi ở công viên. Tháng 3 đã có nắng ấm, các bé gái vui chơi trên sân cỏ xanh tươi, dưới những cành hoa đào mầu hồng nhạt. Đàn chim non chuyền từ cành này sang cành khác, các bé gái vui ca bài hát Vui Hội Hoa Đào.
 
3. Tết Đoan Ngũ

Trung-Quang-Tet-2
Tết Đoan Ngũ, các trẻ em được ăn chè ngọt, rượu nếp và các thứ trái cây.
 
Ngày 5 tháng 5 là ngày Tết Đoan Ngũ, cũng gọi là Đoan Dương hay Trùng Ngũ. Đối với ta là lúc các thứ trái cây đều chín. Cây cỏ xanh tươi, nhất là vụ lúa chiêm
đã gặt xong nên nhà nông được nghỉ ngơi ít ngày vui hái trái cây dâng cúng tổ tiên. Theo thường tục, ngày tết đó là ngày giết sâu bọ. Buổi sáng, các trẻ em được ăn chè ngọt, rượu nếp và các thứ trái cây. Lúc 12g. trưa, các bà đi hái các thứ lá cây mang về phơi khô để dành nấu nước uống. Các cụ tin tưởng thứ nước này trị được nhiều bệnh trong dạ dầy (?). Ngày nay, trong ngày Đoan Ngũ, người ta thường ăn rượu nếp, bánh gio và xôi vò.
 
Theo Nhật Bản, ngày 5 tháng 5 là ngày lễ dành cho các bé trai (Kodomo no Hi). Các gia đình có con trai thường dựng một cây sào cao, có treo một con cá chép bằng nylon. Cá nylon bay lượn trên bầu trời xanh lơ, nắng vàng rực rỡ để tỏ ý hùng mạnh của con trai, và trong nhà bày búp bê hình võ sĩ và áo giáp. Ngày đó có riêng một thứ bánh cho các em bé trai.Và theo Trung Quốc, ngày 5 tháng 5 là ngày kỷ niệm ông Khúc Nguyên, một trung thần của nước Sở, do can ngăn Ngũ Hoài Vương không được nên đã uất ức tự trầm tại sông Miệt La, sau khi viết
cuốn sách Ly Tao. Đời sau thương sót nên ngày 5 tháng 5, nước Tầu có tục đua thuyền tại sông Miệt La tỏ ý cứu vớt Khuất Nguyên.
 
4. Tết Trung Thu
 
Ngày 15 tháng 8 âm lịch là ngày Tết Trung Thu. Lúc đó dân quê đã cấy xong vụ lúa Mùa nên được nghỉ ngơi ít ngày để săn sóc cây vườn sau mùa quả chín vào mùa Hè vừa qua.
 
Tết Trung Thu trẻ em rất vui được đốt đèn xếp bằng giấy đủ màu sắc. Có những loại đèn hình con chim, con rùa, con cá.
 
Tết Trung Thu đốt đèn đi chơi
Này hình con rùa
Này hình cá chép,
Ánh nến sáng ngời,
Trên Trời trăng sáng...
 
Các em nhỏ cầm đèn đi dạo vòng quanh, gọi là rước  đèn Trung Thu.
Các thiếu nữ trổ tài nữ công: Cỗ Trung Thu làm nhiều thứ bánh, gọt quả thành hoa, lấy trái cây làm thành những con vật như con thỏ, con rùa... Sau khi rước đèn
được phá cỗ, ăn bánh, ăn chè vào tối ngày 15. Các bà mẹ an vui nhìn con trẻ chơi đùa, hãnh diện ngắm bàn cỗ do tay con gái tổ chức, sửa soạn...Các ông xum họp gia đình bè bạn uống rượu ngắm trăng, ca hát, ngâm thơ, ăn bánh. Những món ăn đặc biệt vào dịp này là ốc nhồi hấp lá gừng, bánh dẻo, bánh nướng.
 
Tháng 8 cũng là mùa hát Trống Quân. Đây là một lối vui ca truyền thống của dân quê miền Bắc VN. Buổi hát được chọn vào ngày 15 hay 16 tháng 8, tổ chức tại một nơi rộng rãi hoặc gần đình làng giữa một bên là nam, một bên là nữ. Khi hát Trống Quân có trống dẫn nhịp. Người ta còn gọi là trống thùng. Trống được cấu tạo như sau: có hai cọc được cắm hai bên, một bên phe nam, một bên phe nữ. Một sợi giây thép được buộc vào hai cọc, chính giữa sợi giây đặt cái thùng, mặt rỗng úp xuống 1 cái lỗ nhỏ, mặt đáy sát sợi giây. Người ta gõ vào đầu dây phía cọc, dây bật vào đáy thùng mà kêu thành tiếng 'thình, thùng, thình
 
Thùng thình, thùng thình,
Trăng Thu sáng cả bầu trời, thùng thình..
Trống Quân ca hát chào người gần xa.
Thùng thình, thùng thình....
Tất cả những điệu hát dân quê đều dùng lối thơ trên 6, dưới 8 như hát Trống Quân, hát Quan Họ, hát ru em v.v..
 
Huyền thoại về vầng trăng Thu có rất nhiều như: Vua Đường Minh Hoàng mơ lên cung Quảng Hàn theo sự tích của Trung Hoa. Dân Chàm có tích thằng Cuội theo
cây thần dược lên ngồi trên mặt trăng. Và có truyện không rõ xuất xứ từ nước nào là một công chúa ưa thích ngắm trăng, rồi một tối, trăng sáng, công chúa dạo chơi nhìn trăng bỗng thấy mình bay bổng lên cung trăng. Đó là Hằng Nga.
 
Thi sĩ Tản Đà Nguyễn Khắc Hiếu cũng có bài thơ về Hằng Nga như sau:
 
Đêm Thu buồn lắm Chị Hằng ơi,
Trần thế em nay chán quá rồi ,
Cung nguyệt có ai ngồi đấy chửa ?
Cành đa xin chị nhắc lên chơi.
Có bầu, có bạn, can chi tủi?
Cùng gió, cùng mây thế mới vui .
Rồi cứ mỗi lần rầm tháng Tám,
Tựa nhau trông xuống thế gian cười !
 
Hiện nay tại nước Mỹ, các chợ của người Á Đông khắp các tiểu bang đều bày bán những hộp bánh Trung Thu. Bánh nướng đủ các loại nhân như thập cẩm, đậu xanh, hạt sen. Bánh dẻo có hai thứ. Thứ không nhân và thứ có nhân bằng hạt sen hay đậu xanh.
 
5. Tết Song Thập
 
Tết Song Thập vào ngày 10 tháng 10. Đó là ngày Tết cuối cùng trong năm. Nơi đồng ruộng, dân nhà nông bận rộn nhưng rất mừng vui vì là mùa gặt lúa tháng 10 (tại miền Bắc Việt có hai mùa gặt lúa: lúa Chiêm vào tháng 5, và lúa Mùa tháng 10). Lúa Mùa ngon, thơm và nhiều loại hơn mùa Chiêm.
 
Tháng Chín thì lúa đỏ đuôi,
Tháng Mười lúa chín vàng phơi khắp đồng.
Tháng Chín thì lúa đỏ đuôi,
Tháng Mười lúa chín gặt nuôi dân nhà.
 
Lúa gặt mang về phơi nắng cho khô rồi xay giã thành gạo. Ở nông thôn VN, ngày này còn được gọi là Tết Cơm Mới. Người ta thường làm bánh dầy, nấu chè kho
để cúng gia tiên. Có nơi tổ chức Tết Cơm Mới tháng 10 (còn gọi là Tết Hạ Nguyên) để nhớ ăn mừng việc gặt hái của vụ mùa đã xong. Tại thành thị, ít để ý đến Tết Song Thập hay Tết Cơm Mới. Riêng các doanh thương cũng bận rộn sửa soạn đồ
hàng để bán vào dịp Tết Nguyên Đán. Tết Song Thập của ta ý nghĩa hẳn tương tự như ngày lễ Thanksgiving tại Mỹ Quốc vậy nên mỗi Thanksgiving, tôi thường cảm nghĩ tới ngày lễ "Dâng Cơm Gạo Mới" tại quê nhà từ trên nửa thế kỷ trước đây.
 
Trùng Quang
 

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Các nhà hoạt động đang bận rộn tổ chức các cuộc biểu tình và nhắc nhở chúng ta rằng quá trình chuyển đổi năng lượng đã và đang diễn ra tốt đẹp. Điều gì sẽ xảy ra? Đó là câu hỏi mà nhiều nhà lãnh đạo khí hậu, nhà vận động và những tiếng nói “xanh” đã bắt đầu đặt ra trong thời điểm được mô tả là ”thời điểm đau buồn”. Và từ những suy ngẫm này đã xuất hiện những lời kêu gọi tập hợp, đoàn kết và cam kết dấn thân.
Hôm Chủ nhật cuối tháng 10, hàng ngàn người đã đổ về Công viên Washington Square Park ở New York để tham gia và theo dõi cuộc thi “Tìm người giống Timothée Chalamet” (Timothée Chalamet Lookalike Contest). Bầu không khí của sự kiện trở nên sôi động hơn nhờ có cả sự xuất hiện của Timothée Chalamet thật và cảnh sát để duy trì trật tự; những hình ảnh từ cuộc thi nhanh chóng được lan truyền trên mạng xã hội, làm dấy lên các tranh luận sôi nổi về việc ai mới là người giống Timothée nhất.
Xưa kia, người đứng đầu cai trị nước gọi là vua, hay hoàng đế, nay kêu là quốc trưởng, hay tổng thống, hay chủ tịch nước. Người đứng đầu một quốc gia, xưa và nay, đều có nhiều mưu sĩ ở bên cạnh để góp ý lo việc quốc gia đại sự, những mưu sĩ đó nay gọi là cố vấn, tham mưu. Khi xưa thì gọi là quân sư, thí dụ đệ nhất quân sư thời Tam Quốc (ở Trung Hoa) là ông Gia cát Lượng, ông là quân sư của Lưu Bị. Ông Gia Cát Lượng là người có tài quân sự, chính trị, kinh tế. Ông cũng là người có đạo đức cao thượng trong sáng, có nhân cách và năng lực giúp vua, giúp đời, an dân hoàn hảo.
Hôm đó là thứ Năm và là một đêm hè bình thường tại thị trấn Brownsville, Tennessee. Sau một ngày làm việc ở tiệm giặt đồ Sunshine Laundromat, Elbert Williams, thành viên sáng lập của chi nhánh NAACP, trở về nhà như mọi khi. Cả nhà Williams cùng nghe trận quyền anh hạng nặng giữa Joe Louis và Arturo Godoy. Gần 10 giờ tối, khi họ chuẩn bị đi ngủ, thì bỗng có tiếng gõ cửa.
Trong cuộc bầu cử năm nay, cả Kamala Harris và Donald Trump đều đề ra các kế hoạch lớn như cắt giảm hoặc tăng thuế, cung cấp nhiều gói hỗ trợ cho người dân, thúc đẩy các chính sách quan trọng liên quan đến những vấn đề như quyền phá thai, chăm sóc sức khỏe, bảo vệ môi trường và viện trợ quân sự nước ngoài. Dù ai đắc cử, tất cả các kế hoạch này đều có một điểm chung: chỉ có thể thành hiện thực nếu được Quốc hội thông qua, bao gồm Thượng viện và Hạ viện.
Hiện nay, có khoảng 79 quốc gia trên thế giới vẫn đang thi hành các luật cấm báng bổ tôn giáo (blasphemy laws). Đặc biệt, ở một số quốc gia như Afghanistan, Brunei, Iran, Nigeria, Pakistan và Ả Rập Saudi, vi phạm các luật này có thể bị xử án tử hình. Hoa Kỳ dù không thuộc nhóm các quốc gia này, nhưng cũng có một lịch sử dài về các luật cấm báng bổ tôn giáo. Nhiều thuộc địa của Hoa Kỳ đã ban hành những quy định cấm báng bổ tôn giáo, và về sau chúng trở thành luật của tiểu bang. Mãi đến năm 1952, Tối Cao Pháp Viện (TCPV) Hoa Kỳ mới phán quyết rằng những lời lẽ xúc phạm, bất kính đối với một tôn giáo được coi là quyền tự do ngôn luận và được bảo vệ theo Hiến pháp. Tuy nhiên, quyền này không phải lúc nào cũng được bảo vệ một cách triệt để.
Từ trên cao nguyên Tây Tạng con sông Cửu Long cuồn cuộn chảy như thác lũ xuống phía nam qua tỉnh Vân Nam, tới Lào, Thái Lan, Kampuchia, rồi Việt Nam trước khi ra Biển Đông. May cho Miền Nam là có hồ lớn Tonle Sap ở Campuchia hút đi một phần lớn lượng nước từ thượng nguồn cho nên từ đây dòng sông lại uốn khúc hiền hòa chảy vào Miền Nam. Tới gần biên giới thì con sông chia ra làm 8 nhánh. Nhưng con số 9 được coi là may mắn, vì vậy phải tìm ra cho được một nhánh nữa, tuy là rất nhỏ (dài khoảng 10 dậm) để cộng lại thành ra 9 nhánh, gọi là Cửu Long Giang. Dòng sông Chín Con Rồng uốn mình tưới nước cho vùng đồng bằng Nam Bộ mầu mỡ, phì nhiêu trở thành vựa lúa của cả nước. Người nông dân nơi đây chỉ cần trồng mỗi năm một vụ là cũng đủ ăn, lại còn dư thừa để tiếp tế ra Miền Bắc và xuất cảng
Đôi khi, nhiều người sẽ cảm thấy áp lực vì bị ép buộc phải chọn một căn tính, một bản dạng (identity) thay vì được sống với tất cả các bản sắc thuộc về bản thân. Kamala Harris là một thí dụ dễ hiểu cho tình cảnh phức tạp của những người mang dòng máu đa sắc tộc.
Tháng Năm 2021, trên chiếc chuyên cơ Air Force One đến Atlanta, một nhân vật trở thành trung tâm của truyền thông với hàng loạt máy quay, máy ghi âm chung quanh cô. Đó là Karine Jean-Pierre, người phá vỡ trần kính, vượt qua rào cản màu da, sắc tộc, giới tính trong chính trường Mỹ, trở thành phụ nữ da đen LGBTQ+ đầu tiên tổ chức buổi họp báo tại Tòa Bạch Ốc
Năm 1868, nhà khảo cổ người Đức Heinrich Schliemann đến Ithaca, Hy Lạp với mong muốn tìm ra thành Troy, dựa trên những mô tả trong thi tập hùng sử ca Iliad của thi hào Homer. Nhiều nhà sử học thời đó cho rằng Iliad chỉ là câu chuyện huyền thoại, nhưng Schliemann tin rằng bản trường ca có thể dẫn dắt ông đến với những thành phố cổ đại đã biến mất trong lịch sử.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.