Bà Trùng Quang và Nữ tài tử Kiều Chinh, nhà báo Duy Sinh, nhà văn Nhã Ca tại Giải Thưởng VVNM 2002 Giải thưởng Việt Báo Viết Về Nước Mỹ 2002 đã trân trọng vinh danh bà Trùng Quang, tác giả bài viết về nước Mỹ "Tôi Đi TìmTự Do, Dân Chủ" được viết khi bà đã 91 tuổi, gửi cho Việt Báo để "hưởng ứng việc cổ võ bà con ta cùng viết lại trang sử củachính cộng đồng mình."
Sinh ngày 1-1- 1912 tại miền Bắc VN, bà Trùng Quang, ngay từnhững năm 40', đã là một nhân vật phụ nữ tiền phong trong các phong trào thanh niên, sinh viên hoạt động xã hội. Tại Hà Nội,bà là hiệu trưởng sáng lập Trường Nữ Công Việt Nữ. Di cư vào Nam từ 1954, bà là hiệu trưởng trường Phương Chính, giảng dạy về Việt ngữ, sinh ngữ, nữ công. Bà cũng là người khai sáng ngành mỹ nghệ làm búp bê Việt Nam với kỹ thuật du nhập từ Nhật và Âu Châu.
Về sinh hoạt văn học nghệ thuật, nhiều thơ, văn, kịch bản sáng tác của bà Trùng Quang đã được phổ biến từ hơn nửa thế kỷ qua. Tại Hà Nội trước 1954 và Saigon trước 1975, nhiều tác giả danh tiếng đã tham dự các sinh hoạt văn học do bà khởi xướng. Nhiều nghệ sĩ trình diễn nổi tiếng đã là học trò của bà hoặc được bà dẫn dắt lên sân khấu lần đầu.
Vượt biển tới Âu Châu và định cư tại Hoa Kỳ từ 1979, vào tuổi 70'-80' bà vẫn trở lại đại học và sang tuổi 90', vẫn sáng tác. Tết Canh Dần, đã 99 tuổi ta, Bà Trùng Quang vẫn góp bài cho báo xuân Việt Báo, kể về phong tục không phải một mà là 5 cái tết, căn cứ trên những điều tác giả đã chứng kiến trên nửa thế kỷ trước.
Nước ta có nhiều ngày Tết. Mỗi Tết có một ý nghĩa riêng, có đôi khi theo thói quen của Trung Hoa ngày xưa. Các lễ Tết gồm có: Tết Nguyên Đán ngày Mồng Một tháng Giêng, Tết Hàn Thực vào ngày 3 tháng 3 , Tết Đoan Ngọ ngày 5 tháng 5, Tết Trung Thu ngày 15 tháng 8 và Tết Song Thập ngày 10 tháng 10.
1. Tết Nguyên Đán
Mâm ngũ quà ngày Tết Nguyên Đán với năm loại trái cây khác màu sắc, xuất phát từ lý thuyết về ngũ hành: thủy - hỏa - mộc - kim - thổ những yếu tố tạo nên vũ trụ và sự vận hành.
Ngày đầu mùa Xuân, đó là Tết quan trọng vì mỗi người thêm một tuổi. Ngày Tết, con cháu xa gần đều về mừng tuổi ông bà, cha mẹ. Bạn hữu xóm làng đến thăm nhau, tặng quà, chúc tuổi, mừng ngày vui xuân mới. Đêm Giao Thừa, 12 giờ khuya ngày 30 năm cũ, nhà thờ, chùa, đình, đều gióng chuông, trống, đốt pháo báo hiệu năm mới bắt đầu. Ai nấy mắc áo quần mới, trẻ em vui mừng được tiền mừng tuổi. Gia đình xum họp nhớ ơn tổ tiên nên từ lúc giao thừa, trên ban thờ thắp nến đỏ ngát hương thơm dâng cúng xuốt ba ngày đầu năm. Thực phẩm ngày Tết đã được sửa soạn từ mấy tháng trước. Dân quê trồng rau, muối dưa hành, làm mắm, gìn giữ các thứ trái cây để dâng cúng. Thực phẩm quan trọng ngày xưa vào dịp Tết là bánh Chưng và các thứ Mứt ngọt. Trang hoàng ngày Tết là cảnh hoa đào mầu hồng và mai trắng như bông tuyết.
Thịt mỡ, dưa hành, câu đối đỏ.
Cây nêu, tràng pháo, bánh chưng xanh.
Tết nguyên đán, các trường học đều được nghỉ 15 ngày, có khi 20 ngày để con cháu đủ thì giờ về xum họp với gia đình, thăm quê quán họ hàng. Ý nghĩa Tết
Nguyên Đán là ngày vui xum họp gia đình khi bắt đầu sang tuổi mới, cũng như nghỉ ngơi sau một năm làm lụng xa xôi, vất vả, nhất là nhà nông khi đã thu xong vụ lúa mùa đông.
2. Tết Hàn Thực (Mồng 3 tháng 3)
Chữ Hàn Thực có nghĩa ăn đồ lạnh là do sự tích của Tầu từ thuở xa xưa, vào ngày 3 tháng 3 âm lịch, thời Xuân Thu bên Trung Quốc. Công Tử Trùng Nhĩ, tức vua
Tấn Văn Công khi gặp hoạn nạn đói khát được ông Giới Tử Thôi nhường phần cơm của mình cho Trùng Nhĩ ăn. Có tích nói là Giới Tử Thôi cắt thịt đùi của chính mình nấu cho Trùng Nhĩ ăn, còn mình thì nhịn đói cả tuần. Sau 19 năm, Trùng Nhĩ trở về làm vua nước Tần. Vua Tần ban thưởng cho tất cả những ai đã một lòng phù trợ khi hoạn nạn, nhưng quên mất Giới Tử Thôi. Giới Tử Thôi không tỏ ý oán hận nhưng từ chức, đưa mẹ về sống ở núi Diều. Lúc vua nhớ lại cho người mời gọi mà không được liền sai đốt rừng. Rừng cháy nhưng Giới Tử Thôi cũng không ra nên hai mẹ con cùng chết cháy. Hôm đó là ngày 3 tháng 3. Nhà vua hối hận, tiếc thương Giới Tử Thôi nên ra lệnh ngày 3 tháng 3 không đốt lửa mà chỉ ăn đồ lạnh. Đó là chuyện của Trung Hoa. Còn đối với nước ta, tại miền Bắc cũng có nghỉ vào đầu tháng 3 vì lúc đó công việc cày cấy lúa mùa Chiêm đã xong:
Tháng Giêng ăn Tết ở nhà
Tháng Hai cấy lúa, trồng cà, trồng khoai...
Được nhàn hạ ít ngày nên nhớ đến tổ tiên đi thăm mộ (Thanh Minh), về nhà làm cơm cúng bái, vì vậy nên gọi là Tết Tháng Ba. Tại Nhật Bản cũng vui tết vào đầu tháng 3. Đó là lễ hội của bé gái còn gọi là ngày hội búp bê (Hina). Trong ngày
này, các gia đình có con gái hay bày một bộ búp bê (hinaningyo) tượng trưng cung đình. Tại trường học, các bé gái được tập làm những con búp bê Hina bằng giấy.
Vì ngày hội đúng vào mùa hoa đào nở nên người ta còn gọi là Lễ Hội Hoa Đào ( Momo no tseku).
Ngày nghỉ lễ, các bé gái mặc kimonovà được gia đình đưa đến chơi ở công viên. Tháng 3 đã có nắng ấm, các bé gái vui chơi trên sân cỏ xanh tươi, dưới những cành hoa đào mầu hồng nhạt. Đàn chim non chuyền từ cành này sang cành khác, các bé gái vui ca bài hát Vui Hội Hoa Đào.
3. Tết Đoan Ngũ
Tết Đoan Ngũ, các trẻ em được ăn chè ngọt, rượu nếp và các thứ trái cây.
Ngày 5 tháng 5 là ngày Tết Đoan Ngũ, cũng gọi là Đoan Dương hay Trùng Ngũ. Đối với ta là lúc các thứ trái cây đều chín. Cây cỏ xanh tươi, nhất là vụ lúa chiêm
đã gặt xong nên nhà nông được nghỉ ngơi ít ngày vui hái trái cây dâng cúng tổ tiên. Theo thường tục, ngày tết đó là ngày giết sâu bọ. Buổi sáng, các trẻ em được ăn chè ngọt, rượu nếp và các thứ trái cây. Lúc 12g. trưa, các bà đi hái các thứ lá cây mang về phơi khô để dành nấu nước uống. Các cụ tin tưởng thứ nước này trị được nhiều bệnh trong dạ dầy (?). Ngày nay, trong ngày Đoan Ngũ, người ta thường ăn rượu nếp, bánh gio và xôi vò.
Theo Nhật Bản, ngày 5 tháng 5 là ngày lễ dành cho các bé trai (Kodomo no Hi). Các gia đình có con trai thường dựng một cây sào cao, có treo một con cá chép bằng nylon. Cá nylon bay lượn trên bầu trời xanh lơ, nắng vàng rực rỡ để tỏ ý hùng mạnh của con trai, và trong nhà bày búp bê hình võ sĩ và áo giáp. Ngày đó có riêng một thứ bánh cho các em bé trai.Và theo Trung Quốc, ngày 5 tháng 5 là ngày kỷ niệm ông Khúc Nguyên, một trung thần của nước Sở, do can ngăn Ngũ Hoài Vương không được nên đã uất ức tự trầm tại sông Miệt La, sau khi viết
cuốn sách Ly Tao. Đời sau thương sót nên ngày 5 tháng 5, nước Tầu có tục đua thuyền tại sông Miệt La tỏ ý cứu vớt Khuất Nguyên.
4. Tết Trung Thu
Ngày 15 tháng 8 âm lịch là ngày Tết Trung Thu. Lúc đó dân quê đã cấy xong vụ lúa Mùa nên được nghỉ ngơi ít ngày để săn sóc cây vườn sau mùa quả chín vào mùa Hè vừa qua.
Tết Trung Thu trẻ em rất vui được đốt đèn xếp bằng giấy đủ màu sắc. Có những loại đèn hình con chim, con rùa, con cá.
Tết Trung Thu đốt đèn đi chơi
Này hình con rùa
Này hình cá chép,
Ánh nến sáng ngời,
Trên Trời trăng sáng...
Các em nhỏ cầm đèn đi dạo vòng quanh, gọi là rước đèn Trung Thu.
Các thiếu nữ trổ tài nữ công: Cỗ Trung Thu làm nhiều thứ bánh, gọt quả thành hoa, lấy trái cây làm thành những con vật như con thỏ, con rùa... Sau khi rước đèn
được phá cỗ, ăn bánh, ăn chè vào tối ngày 15. Các bà mẹ an vui nhìn con trẻ chơi đùa, hãnh diện ngắm bàn cỗ do tay con gái tổ chức, sửa soạn...Các ông xum họp gia đình bè bạn uống rượu ngắm trăng, ca hát, ngâm thơ, ăn bánh. Những món ăn đặc biệt vào dịp này là ốc nhồi hấp lá gừng, bánh dẻo, bánh nướng.
Tháng 8 cũng là mùa hát Trống Quân. Đây là một lối vui ca truyền thống của dân quê miền Bắc VN. Buổi hát được chọn vào ngày 15 hay 16 tháng 8, tổ chức tại một nơi rộng rãi hoặc gần đình làng giữa một bên là nam, một bên là nữ. Khi hát Trống Quân có trống dẫn nhịp. Người ta còn gọi là trống thùng. Trống được cấu tạo như sau: có hai cọc được cắm hai bên, một bên phe nam, một bên phe nữ. Một sợi giây thép được buộc vào hai cọc, chính giữa sợi giây đặt cái thùng, mặt rỗng úp xuống 1 cái lỗ nhỏ, mặt đáy sát sợi giây. Người ta gõ vào đầu dây phía cọc, dây bật vào đáy thùng mà kêu thành tiếng 'thình, thùng, thình
Thùng thình, thùng thình,
Trăng Thu sáng cả bầu trời, thùng thình..
Trống Quân ca hát chào người gần xa.
Thùng thình, thùng thình....
Tất cả những điệu hát dân quê đều dùng lối thơ trên 6, dưới 8 như hát Trống Quân, hát Quan Họ, hát ru em v.v..
Huyền thoại về vầng trăng Thu có rất nhiều như: Vua Đường Minh Hoàng mơ lên cung Quảng Hàn theo sự tích của Trung Hoa. Dân Chàm có tích thằng Cuội theo
cây thần dược lên ngồi trên mặt trăng. Và có truyện không rõ xuất xứ từ nước nào là một công chúa ưa thích ngắm trăng, rồi một tối, trăng sáng, công chúa dạo chơi nhìn trăng bỗng thấy mình bay bổng lên cung trăng. Đó là Hằng Nga.
Thi sĩ Tản Đà Nguyễn Khắc Hiếu cũng có bài thơ về Hằng Nga như sau:
Đêm Thu buồn lắm Chị Hằng ơi,
Trần thế em nay chán quá rồi ,
Cung nguyệt có ai ngồi đấy chửa ?
Cành đa xin chị nhắc lên chơi.
Có bầu, có bạn, can chi tủi?
Cùng gió, cùng mây thế mới vui .
Rồi cứ mỗi lần rầm tháng Tám,
Tựa nhau trông xuống thế gian cười !
Hiện nay tại nước Mỹ, các chợ của người Á Đông khắp các tiểu bang đều bày bán những hộp bánh Trung Thu. Bánh nướng đủ các loại nhân như thập cẩm, đậu xanh, hạt sen. Bánh dẻo có hai thứ. Thứ không nhân và thứ có nhân bằng hạt sen hay đậu xanh.
5. Tết Song Thập
Tết Song Thập vào ngày 10 tháng 10. Đó là ngày Tết cuối cùng trong năm. Nơi đồng ruộng, dân nhà nông bận rộn nhưng rất mừng vui vì là mùa gặt lúa tháng 10 (tại miền Bắc Việt có hai mùa gặt lúa: lúa Chiêm vào tháng 5, và lúa Mùa tháng 10). Lúa Mùa ngon, thơm và nhiều loại hơn mùa Chiêm.
Tháng Chín thì lúa đỏ đuôi,
Tháng Mười lúa chín vàng phơi khắp đồng.
Tháng Chín thì lúa đỏ đuôi,
Tháng Mười lúa chín gặt nuôi dân nhà.
Lúa gặt mang về phơi nắng cho khô rồi xay giã thành gạo. Ở nông thôn VN, ngày này còn được gọi là Tết Cơm Mới. Người ta thường làm bánh dầy, nấu chè kho
để cúng gia tiên. Có nơi tổ chức Tết Cơm Mới tháng 10 (còn gọi là Tết Hạ Nguyên) để nhớ ăn mừng việc gặt hái của vụ mùa đã xong. Tại thành thị, ít để ý đến Tết Song Thập hay Tết Cơm Mới. Riêng các doanh thương cũng bận rộn sửa soạn đồ
hàng để bán vào dịp Tết Nguyên Đán. Tết Song Thập của ta ý nghĩa hẳn tương tự như ngày lễ Thanksgiving tại Mỹ Quốc vậy nên mỗi Thanksgiving, tôi thường cảm nghĩ tới ngày lễ "Dâng Cơm Gạo Mới" tại quê nhà từ trên nửa thế kỷ trước đây.
Một trong những sắc lệnh hành pháp đầu tiên của Tổng thống Donald Trump là một đòn tấn công trực diện vào nguyên tắc hiến pháp lâu đời về quyền có quốc tịch theo nơi sinh (birthright citizenship). Quyền này được quy định trong Tu Chính Án Thứ 14 của Hiến pháp Hoa Kỳ, ghi rõ rằng bất kỳ ai sinh ra trên lãnh thổ Hoa Kỳ đều đương nhiên trở thành công dân Hoa Kỳ, không phân biệt nguồn gốc hay tình trạng nhập cư của cha mẹ.
Trong hơn một thế kỷ qua, vị trí chiến lược và tài nguyên thiên nhiên phong phú của Greenland đã khiến hòn đảo này trở thành một trong những mục tiêu tham vọng của Hoa Kỳ, đặc biệt là trong thời kỳ Chiến Tranh Lạnh (Cold War). Nhưng các nhà lãnh đạo Greenland vẫn luôn kiên quyết từ chối những lời đề nghị này. Từ kế hoạch mua lại đất đến các cuộc đàm phán thiết lập căn cứ quân sự, Greenland đã trở thành một trong những hòn đảo được săn đón nhất trên thế giới.
Hơn năm thập niên đã trôi qua, tuần này hàng loạt các bài báo dòng chính Hoa Kỳ đã đưa ra nghi vấn Nick Út có thể không phải người chụp tấm ảnh biểu tượng cuộc chiến Việt Nam trên các tờ báo lớn Hoa Kỳ: Washington Post, Los Angeles Times, National Catholic Reporter, CBS News, BBC, Vanity Fair... Câu hỏi được chạy dòng tít lớn trên các báo là liệu Nick Út chụp tấm hình, hay một người khác tên là Nghệ Nguyen đã chụp tấm hình này?
Tết năm nay là Tết Ất Tỵ, người ta đón xuân con rắn rắn bò bò trườn trườn mình trên mặt đất, nó không có chân, nhưng lướt mình trong bụi cây, trong hang ổ ngóc ngách nơi rừng cây rậm rạp, nhất là ở các vùng nhiệt đới um tùm, rắn đang lò mò mang mùa xuân tới… rắn đang mang về mùa xuân Ất Tỵ! Hình ảnh con răn có người yêu thích, quấn quanh cổ, quanh người đi chơi, quảng cáo, bán thuốc sơn đông mãi võ, cũng có người ghét bỏ, rùng mình quay đi.
12:05 giờ đêm, từ buổi tiệc Giáng Sinh ở nhà cô bạn thân ra về, một cảm giác ứa nghẹn bất chợt trào lên. Trong khoảnh khắc, tôi thấy mình tắp xe vào bờ đường xa lộ, rồi không thể tự kiềm chế, từng cơn nấc ào đến, nước mắt ràn rụa, tôi khóc như thể vừa hay tin người thân yêu nhất mới qua đời. Cơn òa vỡ đầu tiên này xảy ra vào một đêm cuối tháng 12, khi tôi ở tuổi 46. Thật ra, nhiều ngày, tháng trước đó, mọi giác quan trong người đã phát ra nhiều tín hiệu cảnh báo về một cơn chấn động kéo theo những hoang mang, những trăn trở về ý nghĩa, lẽ sống… Nhưng bận rộn với việc chứng minh bản thân qua nhiều vai trò, trái tim tôi không có chỗ cho cảm xúc lạ, cái đầu coi thường khái niệm “midlife crisis”.
Từ thời xa xưa, con người đã ngước nhìn bầu trời đêm với sự ngưỡng mộ và tò mò. Những ánh sáng lấp lánh trên nền trời đen thẳm không chỉ đóng vai trò như la bàn và lịch, mà còn là nguồn cảm hứng cho thơ ca và nghệ thuật, cho những câu chuyện về các vị thần. Nhưng vào năm 1925, mối quan hệ của con người và những vì sao đã có một bước ngoặt lịch sử. Một nữ khoa học gia trẻ tuổi đã khám phá ra rằng các ngôi sao không phải là những vật thể giống Địa cầu, mà chủ yếu được cấu tạo từ hydro và heli, hai nguyên tố nhẹ và đơn giản nhất trong vũ trụ. Nữ khoa học gia tài năng này tên là Cecilia Payne, 24 tuổi. Phát hiện mới của bà đã đặt nền móng cho ngành vật lý thiên văn học về thiên thể và thay đổi hiểu biết của chúng ta về vũ trụ.
“Đó là sự thật, đó là sự thật”, tiếng kêu gào trong vụ “nhà thơ hiếp nhà thơ” ở Việt Nam, cơ hồ, cũng là tên của vở kịch It’s True, It’s True, It’s True tại Anh, là tiếng thét gào đau đớn của Artemisia Gentileschi trước tòa, trong vụ “họa sĩ hiếp họa sĩ” tại Ý vào thế kỷ 17. [1]
Hai vụ, trên hai vùng đất và ở hai thời kỳ hoàn toàn khác nhau, cách xa hơn bốn thế kỷ, nhưng rất gần nhau ở thế cách xã hội đối xử với những nạn nhân mà, nói gọn, là “văn hóa hiếp dâm”: sau khi bị hãm hiếp về thể chất như một phụ nữ, nạn nhân còn tiếp tục bị hãm hiếp về mặt tinh thần như một công dân hay một thành viên của cộng đồng.
Tấm bảng treo trước cửa văn phòng số H-1127 trong tòa nhà Longworth House Office Building dành cho các dân biểu liên bang Quốc Hội khóa 119 vừa gắn tên một người gốc Việt, Derek T. Tran – California. Đó là kết quả của cuộc đua nghẹt thở giữa một cựu quân nhân, luật sư gốc Việt và một dân cử đương nhiệm của địa hạt 45, California. Luật sư Derek Trần đã kết thúc cuộc đua bằng buổi tuyên thệ tại Capitol Hill chiều Thứ Sáu 3/1/2025, cũng là ngày Quốc Hội bầu chủ tịch Hạ Viện mới.
Mùa xuân mang lại nhiều thay đổi. Thay đổi của đất trời và của cả lòng người. Tuyết tan đi và mưa lũ ngừng rơi trên ngàn lá. Lộc non đâm chồi. Trăm sắc hoa đua nhau nở rộ. Chào đón tết. Tết không riêng ở sự thay đổi khí hậu. Tết đem mưa dịu, gió hòa mang hơi ấm mùa xuân. Mùa hy vọng trở về. Hy vọng một năm mới an vui hơn… theo sự tuần hoàn của vũ trụ, nghĩa là xuân đến, xuân lại về, xuân về theo lời mời gọi và chào đón của nhân sinh. Xuân về phơi phới, vui và hy vọng, kể từ đầu tháng chạp (12) tới đầu tháng giêng (1/2025) con rồng hình ảnh cao to, vĩ đại và mang nhiều biểu tượng thiêng liêng, tưởng tượng, mơ hồ đến có lúc như thần thoại mơ hồ, dị đoan.
Cựu Tổng thống Jimmy Carter vừa qua đời hôm 29/12/2024, hưởng thọ 100 tuổi. Hai năm qua ông trong tình trạng sức khoẻ yếu và được gia đình chăm sóc. Phu nhân của ông là bà Rosalyn Carter đã mất ngày 19/11/2023.
Jimmy Carter là tổng thống thứ 39, lãnh đạo Hoa Kỳ từ 1977 đến 1981.
Chúng tôi sử dụng cookie để cung cấp cho bạn trải nghiệm tốt nhất trên trang web của chúng tôi. Nếu tiếp tục, chúng tôi cho rằng bạn đã chấp thuận cookie cho mục đích này.